W ciągu roku podrożały wszystkie nośniki energii wykorzystywane do ogrzewania budynków mieszkalnych i przygotowania ciepłej wody. Skala wzrostów cen paliw jest różna – od ponad 100%  dla węgla, gazu płynnego i peletu do 30% dla gazu ziemnego i 5% dla energii elektrycznej. Wiele wskazuje, że to nie koniec zmian cen paliw i energii. Dlatego udostępniony przez POBE kalkulator kosztów ogrzewania będzie aktualizowany co kwartał.

Z początkiem kwietnia 2022 r. Porozumienie Branżowe na Rzecz Efektywności Energetycznej POBE opublikowało na stronie pobe.pl ogólnie dostępny kalkulator kosztów ogrzewania budynków (jako otwarty arkusz kalkulacyjny z możliwością wprowadzania swoich danych dotyczących budynków).

Obecnie przedstawiono aktualizację kosztów ogrzewania i przygotowania ciepłej wody w typowych budynkach jednorodzinnych w II kwartale 2022 r. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy nastąpił znaczący wzrost kosztów nośników energii wykorzystywanych do ogrzewania budynków. W przypadku nośników takich jak węgiel, gaz płynny czy pelet mamy do czynienia ze wzrostem kosztów sięgającym ponad 100% w skali roku. W przypadku gospodarstw domowych gaz i energia elektryczna odnotowały niższe wzrosty – na poziomie odpowiednio ok. 30% i 6%, uwzględniając chwilowo obniżony VAT.

Według 12 organizacji branżowych zrzeszonych w POBE w związku z dynamicznymi zmianami cen nośników energii istnieje potrzeba regularnego, z częstotliwością co kwartał, informowania o kosztach ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej w typowych budynkach. Na stronie internetowej www.pobe.pl znajdują się przykładowe koszty dotyczące trzech typowych budynków jednorodzinnych:

1. Nowego budynku jednorodzinnego o powierzchni 160 m², który spełnia standardy planowanego programu „Moje Ciepło”, tj.  EU ok. 40 kWh/(m²rok), czyli o wyższych wymogach izolacyjnych niż obowiązujące wymagania w warunkach technicznych od stycznia 2021 r.

2. Budynku jednorodzinnego o pow. 160 m² poddanego termomodernizacji do poziomu zużycia energii użytkowej (EU) ok. 80 kWh/m²rok, z typowym zużyciem ciepłej wody dla 4-osobowej rodziny.

3. Budynku jednorodzinnego o pow. 160 m² niepoddanego termomodernizacji do poziomu zużycia energii użytkowej (EU) ok. 170 kWh/m²rok, z typowym zużyciem ciepłej wody dla 4-osobowej rodziny.

Na stronie www.pobe.pl jest dostępna aktualna informacja dotycząca kosztów ogrzewania w II kwartale 2022 r., kolejna aktualizacja typowych kosztów planowana jest w lipcu 2022 r. (III kw.) i następna w październiku 2022 r. (IV kw.).

Rys. 1 Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku o pow. ogrzewanej 160 m² w standardzie programu „Moje Ciepło” wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w II kw. 2022 r.

Rys. 2 Przykładowy roczny koszt ogrzewania budynku (poddanego termomodernizacji do standardu WT 2017 – EU 80 kWh/m²rok) o powierzchni ogrzewanej 160 m², wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej rodziny 4-osobowej. Dane uwzględniają koszty energii w II kw. 2022 r.

Rys. 3 Przykładowy roczny koszt ogrzewania budynku (z brakiem lub niewielką izolacją termiczną– EU 170 kWh/m²rok) o powierzchni ogrzewanej 160 m², wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej rodziny 4-osobowej. Dane uwzględniają koszty energii w II kw. 2022 r.

Aktualny arkusz kalkulacyjny jest dostępny na stronie internetowej http://pobe.pl/kalkulator-pobe-koszty-ogrzewania-w-typowych-budynkach/

Głównym celem opisywanego raportu JRC jest wyjaśnienie niektórych wyzwań związanych z ograniczeniem zużycia paliw kopalnych w budynkach. Znaczne zmniejszenie zużycia paliw kopalnych ma nastąpić wkrótce i będzie wymagało zasadniczej zmiany w sposobie myślenia o remontach budynków. Polityka Unii Europejskiej już teraz kładzie nacisk na pobudzanie stosowania odnawialnych źródeł energii w połączeniu ze środkami zmniejszającymi zapotrzebowanie na energię poprzez ulepszenia przegród zewnętrznych budynków. Jednakże dekarbonizacja dostaw ciepła obejmuje znacznie więcej niż tylko dodanie energii odnawialnej do budynków i będzie wymagać przestawienia naszych systemów grzewczych z paliw kopalnych. Tej kwestii poświęcano niewiele uwagi zanim Unia Europejska ogłosiła swoje ambicje osiągnięcia neutralności klimatycznej. Innymi słowy, renowacje przegród zewnętrznych należą do głównego nurtu, ale renowacje polegające na przestawieniu się na ogrzewanie niskoemisyjne już nie.

Nasze studium określa zakres renowacji koniecznych do przestawienia systemów grzewczych z paliw kopalnych na alternatywne rozwiązania niskoemisyjne, zarówno pod względem skali technologii, jak i inwestycji. Naszym punktem wyjścia jest redukcja zużycia paliw kopalnych uśredniona na podstawie szerokiego zakresu scenariuszy energetycznych, których celem jest redukcja emisji gazów cieplarnianych o około 55% do roku 2030 w porównaniu z rokiem 1990 oraz neutralność klimatyczna do roku 2050. Następnie autorzy stworzyli scenariusze renowacji, które zakładają stopniowy wzrost wskaźnika renowacji przegród zewnętrznych z obecnego poziomu około 1,3% do poziomu 2,5% zasobów mieszkaniowych (co odpowiada ważonemu rocznemu zmniejszeniu zapotrzebowania na ogrzewanie o 1,6%). Na tej podstawie przeanalizowano renowacje systemów grzewczych niezbędne do osiągnięcia przewidywanych redukcji zużycia oleju i gazu.

Kontekst polityczny

Komisja Europejska opublikowała swój Europejski Zielony Ład w listopadzie 2019 r., wniosek dotyczący europejskiego prawa klimatycznego w marcu 2020 r., swój plan dotyczący celu klimatycznego na 2030 r. we wrześniu 2020 r., swoją inicjatywę Falą Renowacji (Renovation Wave) skierowaną do sektora budynków w październiku 2020 r. oraz pierwszą transzę pakietu Fit for 55 zawierającą wnioski wymagane do realizacji Europejskiego Zielonego Ładu w lipcu 2021. Jednym z działań zaproponowanych w lipcu jest wprowadzenie od 2026 r. cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla dla budynków poprzez regulację dostawców paliw.

Niniejsze sprawozdanie jest istotne dla strategii „Fali Renowacji”, która ma na celu pobudzenie modernizacji energetycznej budynków w UE, oraz dla trwającego przeglądu dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD), który ma na celu osiągnięcie do 2050 r. wysoce energooszczędnych i niskoemisyjnych zasobów budowlanych. Scenariusze renowacji przedstawione w niniejszym sprawozdaniu mogą również stanowić użyteczny wkład w trwający przegląd dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej oraz rozporządzeń w sprawie ekoprojektu i etykiet efektywności energetycznej, w których określono spójne, obowiązujące w całej UE wymogi w zakresie

zrównoważonego rozwoju dotyczące urządzeń do ogrzewania pomieszczeń i wody użytkowej. Ma on również znaczenie dla strategii UE dotyczącej integracji systemów energetycznych poprzez powiązanie sektorów budownictwa i energetyki.

Niniejsze sprawozdanie JRC dostarcza dowodów naukowych dla:

●  decydentów politycznych zaangażowanych w szybkie zwiększenie tempa renowacji przegród zewnętrznych budynków oraz zastąpienie kotłów na paliwa kopalne niskoemisyjnymi alternatywami grzewczymi;

●  państw członkowskich podejmujących działania na rzecz dekarbonizacji budynków;

●  sektorów budownictwa i ogrzewania zainteresowanych oceną możliwości biznesowych.

Kluczowe wnioski

Wnioski wynikają z przeglądu literatury i własnych obliczeń. Wnioski związane z przepływem energii i redukcją zużycia paliw kopalnych oparte są na wynikach różnych badań scenariuszy energetycznych i są określane jako scenariusze energetyczne. Wnioski dotyczące renowacji i systemów grzewczych opierają się na szacunkach JRC i są określane jako nasza analiza. Zgodnie z celem dyrektyw (EPBD, ­REDII, EED) oraz fali renowacyjnej, polegającym na połączeniu ulepszeń przegród zewnętrznych ze zwiększonym wykorzystaniem odnawialnych źródeł ogrzewania, doszliśmy do następujących kluczowych wniosków.

●  Scenariusze energetyczne przewidują na rok 2030 czterokrotne i dwukrotne zmniejszenie zużycia ropy naftowej i gazu ziemnego w stosunku do poziomu, który można osiągnąć dzięki renowacjom TYLKO IZOLACJA (które poprawiają jedynie izolacyjność cieplną budynków), nawet jeśli szybko zwiększymy roczny wskaźnik renowacji powłoki zewnętrznej z około 1,3% obecnie do 2,5% zasobów. Remonty przegród zewnętrznych, choć niezwykle ważne, nie wystarczą do osiągnięcia tych redukcji i muszą być uzupełnione remontami, które obniżają emisyjność systemów grzewczych, odchodząc od paliw kopalnych. Nasza analiza przewiduje, że w latach 2026-2030 roczny wskaźnik renowacji polegających na zmianie paliwa na niskoemisyjne systemy grzewcze TYLKO OGRZEWANIE (tylko źródło ciepła) i POŁĄCZONE (połączone warianty) powinien osiągnąć 2,5% zasobów rocznie.

●  Wiele opracowań omawia jedynie renowacje typu

TYLKO­ IZOLACJA, nie odnosząc się do renowacji systemów grzewczych. Nasza analiza sugeruje jednak, że polityka inteligentnej wymiany systemów grzewczych powinna być traktowana priorytetowo, ponieważ największy wpływ na redukcję emisji CO₂ ma przebudowa systemów grzewczych wykorzystujących paliwa kopalne, głównie na efektywne pompy ciepła. Inne ważne opcje to ciepło sieciowe, biomasa (ale tylko w kilku scenariuszach energetycznych przewiduje się wzrost jej roli), wodór i paliwa elektryczne.

●  W dyskusjach na temat renowacji należy wyraźnie określić charakter rozważanych renowacji. Czasami renowacje energetyczne odnoszą się tylko do renowacji przegród zewnętrznych, czasami obejmują również wymianę urządzeń grzewczych. W naszej analizie rozróżniamy trzy grupy renowacji: renowacje TYLKO IZOLACJA, renowacje ­TYLKO OGRZEWANIE oraz renowacje POŁĄCZONE, które łączą oba te rodzaje remontów. Renowacje TYLKO ­IZOLACJA poprawiają jedynie izolacyjność cieplną budynków, a ­TYLKO OGRZEWANIE wpływają na system grzewczy, podczas gdy renowacje POŁĄCZONE poprawiają zapotrzebowanie na energię (ciepło) przy jednoczesnej pełnej dekarbonizacji systemu grzewczego. Pełną dekarbonizację systemu grzewczego zakłada się w przypadku renowacji TYLKO OGRZEWANIE i POŁĄCZONE.

●  Jednym z głównych celów strategii „Fala Renowacji” jest „co najmniej podwojenie rocznego wskaźnika renowacji energetycznej budynków mieszkalnych i niemieszkalnych do 2030 r. oraz wspieranie głębokiej renowacji energetycznej”. Strategia ta ma zmobilizować „siły na wszystkich szczeblach na rzecz realizacji tych celów”, co „doprowadzi do odnowienia 35 milionów jednostek budynków do 2030 r.”. Potwierdzamy znaczenie renowacji przegród zewnętrznych w co najmniej 35 milionach mieszkań do 2030 roku. Potwierdzamy również wniosek strategii, że „paliwa kopalne będą stopniowo znikać z ogrzewania i chłodzenia”. W scenariuszu Fit for 55 REG prognozuje się, że do 2030 roku 41 milionów domów będzie wyposażonych w pompę ciepła jako urządzenie grzewcze (Komisja Europejska, 2021). Nasza analiza dostarcza podobnych danych dotyczących remontów polegających na zmianie źródła energii (paliwa). Wynika z niej, że w latach 2022-2030 ogrzewanie niskoemisyjne powinno zastąpić system grzewczy w ponad 15 mln mieszkań (około połowa), które obecnie korzystają z oleju lub węgla, oraz w około 25 mln mieszkań (co czwarte), które obecnie korzystają z gazu ziemnego. W sumie do 2030 r. co najmniej 40 mln istniejących mieszkań powinno przestawić swoje kotły na paliwa kopalne na niskoemisyjne alternatywy grzewcze (zob. tabela 1).

W przypadku instalacji technologii hybrydowych (z elektryczną pompą ciepła oraz kotłem na paliwa kopalne) liczba mieszkań, w których zrezygnowano z kotłów na paliwa ko-palne, musi być o około 25% wyższa.

●  Zwracamy uwagę, że mogą pojawić się problemy z dekarbonizacją budynków, w których wykorzystuje się olej opałowy lub węgiel. W porównaniu z mieszkaniami ogrzewanymi gazem ziemnym, aby zagwarantować stopniowe wycofanie oleju i węgla przed 2040 r., jak przedstawiono w scenariuszach energetycznych, konieczne jest przeprowadzenie większej liczby wymian systemów grzewczych. Wyższy jest również wskaźnik renowacji przegród zewnętrznych, ponieważ zmiana paliwa w pierwszej kolejności, a dopiero potem izolacja, nie ma sensu z ekonomicznego punktu widzenia. Główny problem polega na tym, że roczna stopa zastąpienia paliwa oleju/węgla budynków mieszkalnych w latach przed 2030 r. wynosząca 7% jest bardzo wysoka (prawy górny panel na rys. 2). Wskaźnik ten jest dwukrotnie wyższy od historycznie przyjętego wskaźnika wymiany i wymaga podjęcia działań wykraczających poza wycofywanie nowych urządzeń grzewczych na olej lub węgiel. W przypadku tego konkretnego problemu konieczne są dodatkowe wysiłki w celu zbadania możliwości zachęcania do wymiany urządzeń grzewczych wykorzystujących paliwa kopalne, nawet jeśli nie osiągnęły one jeszcze swojego kresu eksploatacji.

●  W przypadku gazu ziemnego roczny współczynnik zmiany wynosi 3,2%, co oznacza, że tylko niewielka część wymian będzie dotyczyć nowych kotłów gazowych. Będzie to miało istotny wpływ na rynek kotłów gazowych. W naszej analizie roczna wymiana kotłów gazowych na nowe kotły gazowe zmniejsza się z obecnych 3,7 mln rocznie do około 1,1 mln do roku 2025 (patrz rys. 3 w raporcie). Może to nastąpić tylko wtedy, gdy rynek niskoemisyjnych technologii grzewczych będzie rozwijał się wystarczająco szybko, aby zapewnić pozostałe 2,6 mln wymian.

●  Nasza analiza zmniejsza niepewność co do tempa, w jakim UE musi zmienić swój koszyk paliwowy w budynkach. Jeżeli działania renowacyjne zostaną opóźnione i zaczną przynosić efekty dopiero w 2026 r., istnieje ryzyko, że całkowity wskaźnik renowacji (TYLKO IZOLACJA, TYLKO OGRZEWANIE i POŁĄCZONE) musiałby wzrosnąć zbyt szybko, do co najmniej 5% w przypadku budynków mieszkalnych zasilanych obecnie gazem (w porównaniu z 1,3% średnich i głębokich renowacji zasobów w chwili obecnej, patrz rys. 2).

●  Nasze wyniki powinny zachęcić ludzi do poważnego zastanowienia się nad nowymi urządzeniami grzewczymi, jeśli chcemy osiągnąć nasze cele klimatyczne. Nawet biorąc pod uwagę najnowocześniejsze technologie, należy jak najszybciej zaprzestać wymiany kotłów na paliwa kopalne na nowsze w przypadku oleju opałowego, a w przypadku gazu ziemnego, w miarę możliwości, w latach 2025-2030.

Aby rozwiązać ten problem, proponujemy zwiększenie wysiłków na rzecz harmonizacji opcji technologicznych z ambicjami klimatycznymi na rok 2030. Ustalenia te mogą mieć wpływ na politykę, na przykład na standardy ekoprojektu i oznakowania dla nowych systemów grzewczych lub na środki krajowe, wspierające wycofywanie kotłów na paliwa kopalne.

●  Nasza analiza daje nowe spojrzenie na renowacje typu TYLKO IZOLACJA, które jedynie poprawiają izolacyjność cieplną budynków. Renowacje typu TYLKO IZOLACJA bez zmiany paliwa pozostają ważne, a w naszej analizie przewiduje się, że będą one miały miejsce w 1% do 1,6% całkowitych zasobów budynków rocznie. Ważne jest jednak, aby zróżnicować mieszkania pod względem źródła energii. Wskaźniki renowacji TYLKO IZOLACJA wzrosną w przypadku mieszkań z ogrzewaniem opartym na paliwach niekopalnych z około 1,3% obecnie do 2,0%-3,3% począwszy od 2025 roku. Natomiast renowacje energetyczne bez zmiany paliwa na ogrzewanie niskoemisyjne w idealnej sytuacji zakończyłyby się około 2025 r. w przypadku lokali mieszkalnych korzystających obecnie z oleju/węgla, a wkrótce po 2030 r. w przypadku lokali mieszkalnych korzystających z gazu ziemnego. Liczba renowacji przeprowadzanych w ramach programu TYLKO IZOLACJA znacznie spada w przypadku lokali mieszkalnych zasilanych ropą naftową i gazem ziemnym z powodu dwóch mechanizmów. Po pierwsze, wkrótce po 2030 r. remonty realizowane w ramach programu TYLKO IZOLACJA w odniesieniu do budynków opalanych pali-wami kopalnymi muszą stać się marginalne. Mieszkania te będą w końcu wymagały renowacji typu POŁĄCZONE lub TYLKO OGRZEWANIE ze względu na konieczność zmiany systemu ogrzewania, z renowacją lub bez renowacji przegród zewnętrznych. Po drugie, wymagany stopień dekarbonizacji systemów grzewczych jest tak wysoki, że każda dodatkowa renowacja w przypadku lokali mieszkalnych wykorzystujących obecnie paliwa kopalne musi również wiązać się z przejściem na niskoemisyjne systemy grzewcze. Remonty przegród zewnętrznych są ponad dwukrotnie częstsze w przypadku lokali mieszkalnych wykorzystujących paliwa kopalne, jednak remonty przeprowadzane wyłącznie w ramach programu TYLKO IZOLACJA nie przyczyniają się do wystarczającego zmniejszenia zużycia paliw kopalnych, mimo że na poziomie lokalu mieszkalnego uzyskuje się średnie zmniejszenie zużycia energii o 65%. Dlatego też renowacje przegród zewnętrznych w budynkach mieszkalnych, w których obecnie wykorzystuje się paliwa kopalne, będą musiały zostać ukierunkowane na renowacje POŁĄCZONE, łączące poprawę efektywności w powłoce budynku ze zmianą paliwa.

●  Te dowody naukowe wskazują na znaczenie wycofania nowych kotłów na paliwa kopalne w stosunkowo krótkim czasie. Inicjatywy polityczne mogłyby odwoływać się do faktu, że zestaw środków na renowację nie jest sprzeczny z zasadą „najpierw efektywność energetyczna”. Zasada ta została zdefiniowana w rozporządzeniu w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu jako „uwzględnianie w jak największym stopniu alternatywnych, efektywnych kosztowo środków poprawy efektywności energetycznej w celu zwiększenia efektywności popytu na energię i podaży energii”. Ponadto „poprawę efektywności energetycznej należy wprowadzać zawsze wtedy, gdy jest ona bardziej opłacalna niż równoważne rozwiązania po stronie podaży”. W rzeczywistości w modelach scenariuszy energetycznych często stwierdza się, że renowacje obejmujące zmianę paliwa – nawet niektóre renowacje polegające na wyłącznym ogrzewaniu – są opłacalne na poziomie ma-kro systemu energetycznego. Obecnie jednak opłacalność ta nie zawsze znajduje odzwierciedlenie na poziomie każdego gospodarstwa domowego, ze względu na szereg przyczyn, począwszy od ograniczonej internalizacji kosztów emisji dwutlenku węgla, poprzez dotacje do paliw kopalnych, zniekształcone ceny energii elektrycznej, aż po brak motywacji finansowej w przypadku wynajmu nieruchomości. W niniejszym badaniu nie przedstawiono wyników ilościowych na poziomie gospodarstwa domowego.

●  Istnieje potrzeba ilościowego ujęcia wysiłków na rzecz dekarbonizacji budynków. W scenariuszu Fit for 55 REG (Komisja Europejska, 2021) inwestycje w sektorze mieszkaniowym osiągną 194 mld EUR rocznie w latach 2021-2030. Jest to ponad dwukrotnie więcej niż historyczne inwestycje w okresie 2011-2020. Nasze badanie potwierdza szybkie zmiany i stwierdza, że przed 2030 rokiem rynek renowacji przegród zewnętrznych może się podwoić, a rynek renowacji systemów grzewczych potroić.

●  Szybki wzrost liczby remontów systemów energetycznych i grzewczych może spowodować wąskie gardła w zakresie wykorzystania materiałów, rozwoju sektora lub podaży konkretnych technologii, takich jak pompy ciepła. Nasza analiza nie uwzględnia ograniczeń lub restrykcji w tym zakresie. W naszym podejściu wykorzystujemy scenariusze redukcji paliw kopalnych z energii, które mogą jednak uwzględniać takie ograniczenia.

Główne ustalenia

Jednym z głównych wniosków jest to, że znacznie więcej gospodarstw domowych powinno uczestniczyć w renowacjach systemów energetycznych lub grzewczych: około 30% gospodarstw domowych w UE do 2030 r. i ponad 85% do 2050 r. Autorzy zdefiniowali trzy rodzaje renowacji (rys. 1): renowacja wyłącznie budynku bez zmiany źródła energii do ogrzewania, renowacja wyłącznie ogrzewania oraz renowacja łącząca oba rodzaje renowacji. Szacuje się, że do 2050 r. 42% obecnych zasobów mieszkaniowych będzie poddanych renowacji KOMBINED, a 15% renowacji obejmującej wymianę tylko systemu grzewczego. W rezultacie, mieszkania wykorzystujące obecnie paliwa kopalne niemal całkowicie przestaną z nich korzystać. Autorzy szacują również, że do 2050 r. 75% obecnych zasobów mieszkaniowych (wykorzystujących zarówno paliwa kopalne, jak i niekopalne) zostanie poddanych renowacji przegród zewnętrznych. W przypadku lokali mieszkalnych wykorzystujących obecnie paliwa kopalne (około 60% wszystkich zasobów) jest to niemal w całości renowacja KOMBINED. W lokalach mieszkalnych, w których obecnie nie wykorzystuje się paliw kopalnych (około 40% wszystkich zasobów), jest to z definicji renowacja TYLKO IZOLACJA, mająca na celu poprawę poziomu efektywności energetycznej budynku.

Cztery poniższe ramki podsumowują główne ustalenia naszej analizy, opartej na zmianach w zużyciu energii w budynkach pochodzących z 12 scenariuszy energetycznych opracowanych przez różne organizacje (omówionych w rozdziale 2 i wyszczególnionych w załączniku 1 i załączniku 2), przedstawiając kontekst (u góry po lewej), istotne dane dotyczące renowacji (u góry po prawej) oraz szczegółowe wnioski dotyczące ogrzewania olejowego (u dołu po lewej) i gazowego (u dołu po prawej).

---

Zużycie paliw kopalnych w budynkach

●  Obecnie dwie trzecie energii wykorzystywanej do ogrzewania pomieszczeń pochodzi z paliw kopalnych;

●  Gaz ziemny, ropa naftowa* i węgiel dostarczają odpowiednio 38%, 15% i 4% energii końcowej do ogrzewania pomieszczeń w budynkach mieszkalnych w UE. Pozostała część energii dostarczana jest przez biopaliwa (24%), ciepło sieciowe (10%), energię otoczenia i elektryczną (po 5%);

●  Do 2030 r. średnia redukcja emisji dwutlenku węgla z budynków wynosi 40%, we wszystkich uwzględnionych scenariuszach energetycznych, w porównaniu z 2019 r.; jest to równe redukcji, która miała miejsce w ciągu ostatnich 30 lat;

●  W scenariuszu Fit for 55 MIX emisje dwutlenku węgla zostają zmniejszone o połowę do roku 2030;

●  Do roku 2040 redukcja wynosi 75% w porównaniu do roku 2019;

●  80% całkowitej ilości węgla w budynkach jest wykorzystywane w Polsce i Czechach.

(*) w tym LPG (gaz płynny)

---

Renowacja istniejących budynków mieszkalnych

●  W latach 2022-2030, wskaźnik renowacji energetycznej na poziomie 2,5% skutkuje 15% redukcją całkowitego zużycia energii w istniejących budynkach, w oparciu o średnią 67% redukcję zapotrzebowania na energię w 22% mieszkań;

●  Wymagana redukcja zużycia ropy naftowej w 2030 r. jest czterokrotnie większa niż powyższe dane, a redukcja zużycia gazu musi się podwoić, dlatego dekarbonizacja systemów grzewczych i zmiana paliwa mają zasadnicze znaczenie;

●  Do 2030 roku zniknie 60% kotłów węglowych i olejowych, a także 1-en na 4-ry kotły na gaz ziemny. Będzie to wymagało głębokich renowacji i podwojenia liczby mieszkań korzystających z pomp ciepła i ogrzewania komunalnego do 2030 r., jeśli biomasa pozostanie na mniej więcej niezmienionym poziomie;

●  Przed 2030 r. rynek renowacji energetycznych podwoi się, a rynek renowacji systemów grzewczych potroi się;

●  Do roku 2050, jeżeli 71% istniejących budynków mieszkalnych zostanie poddanych renowacji, nastąpi 48% redukcja całkowitego zużycia energii.

---

Ogrzewanie olejowe*

●  78% oleju zużywa się w Niemczech, Francji, Belgii i Hiszpanii; w przeliczeniu na jednego mieszkańca top 5 to: Luksemburg, Irlandia, Belgia, Niemcy i Austria;

●  Większość budynków zaopatrywanych w olej znajduje się na obszarach wiejskich; olej stanowi 20%, a LPG 5% całkowitego zużycia paliw kopalnych w budynkach;

●  Stary kocioł olejowy jest często wymieniany na kocioł olejowy nowszej generacji; w Niemczech 80% wymian dotyczy obecnie ponownego zastosowania oleju, 15% przechodzi na gaz ziemny, a około 5% na niskoemisyjne systemy grzewcze

●  Średnie zmniejszenie zużycia oleju o 60% do 2030 roku wymaga zwiększenia wskaźnika wymiany kotłów olejo-wych w budynkach mieszkalnych do 7% do 2025 roku; obecny wskaźnik w Niemczech wynosi 3,4%.

●  Aby osiągnąć nasze cele, kotły olejowe można zastąpić jedynie niskoemisyjnymi systemami grzewczymi; brak nowych olejowych kotłów grzewczych powinien stać się normą tak szybko, jak to możliwe.

(*) W raporcie używamy terminu „olej” w odniesieniu do produktów naftowych, w tym LPG.

---

Ogrzewanie gazem ziemnym

●  W niektórych krajach zużycie gazu ziemnego wciąż wzrasta;

●  70% gazu ziemnego wykorzystuje się w Niemczech, Włoszech, Francji i Holandii; w przeliczeniu na mieszkańca pierwsza piątka to: Luksemburg, Holandia, Belgia, Włochy i Węgry.

●  Średnie zmniejszenie zużycia gazu o 30% do roku 2030 wymaga usunięcia kotłów gazowych w 25% mieszkań/ budynków, które obecnie używaj gaz ziemny;

●  Stary kocioł gazowy jest zazwyczaj wymieniany na kocioł nowszej generacji, zużywający mniej paliwa. Jednak do 2025 roku tylko 30% wymian może pozostać przy gazie, co zmniejszy wielkość rynku nowych kotłów gazowych z obecnych 3,7 milionów do około 1,1 miliona;

●  Od roku 2026 liczba nowych kotłów gazowych musi stać się marginalna.

●  Stopa wymiany kotłów gazowych na systemy niskoemisyjne może pozostać poniżej domyślnej stopy wymiany (3,5%), ale jeśli działania będą opóźnione, stopa wymiany netto musi wzrosnąć bardzo gwałtownie z 2025 r. do 4,8%, aby nadrobić stracony czas.

---

Autorzy opracowania (JRC): Nijs, Wouter, Tarvydas, Dalius, Toleikyte, Agne – Wspólne Centrum Badawcze JRC (Joint Research Centre)

Wspólne Centrum Badawcze jest wewnętrznym działem naukowym Komisji Europejskiej. Prowadzone przez nie badania zapewniają unijnym politykom niezależne doradztwo oparte na dowodach naukowych.

Nota od zespołu tłumaczącego (Paweł Lachman oraz Paweł Wróbel): niniejszy materiał jest tłumaczeniem raportu opracowanego przez Wspólnotowe Centrum Badawcze (JRC) oraz Komisję Europejską (Nijs, W., Tarvydas, D. and Toleikyte, A., EU challenges of reducing fossil fuel use in buildings, EUR 30922 EN, Publications Office of the Euro-pean Union, Luxembourg, 2021, ISBN 978-92-76-45223-2, doi:10.2760/85088, JRC127122).

Pełna treść raportu dostępna jest na stronie: https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC127122

---

Artykuł został opublikowany w specjalnym numerze Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Wydanie poświęcone jest POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.

Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronach: 29-33.

Europejski Zielony Ład a projekt dyrektywy EPBD. Komisja proponuje pobudzenie renowacji i obniżenie emisyjności budynków.

W połowie grudnia 2021 Komisja Europejska przyjęła projekt zmiany dyrektywy dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) w celu jej dostosowania do Europejskiego Zielonego Ładu i obniżenie emisyjności budynków w UE do 2050 r. Ułatwi on renowację domów, szkół, szpitali, biur i innych budynków w całej Europie w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i rachunków za energię, poprawiając jakość życia milionów Europejczyków poprzez upowszechnienie czystych technologii przyjaznych zdrowiu obywateli i środowisku naturalnemu.

Przedstawiona zmiana dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków stanowi przełożenie strategii Komisji dotyczącej fali renowacji na konkretne działania legislacyjne.

Jak twierdzi wiceprzewodniczący KE ds. Europejskiego Zielonego Ładu, Frans Timmermans: „Wspieranie renowacji domów mieszkalnych i innych budynków sprzyja ożywieniu gospodarczemu i stwarza nowe możliwości zatrudnienia. Ponadto renowacja energetyczna obniża rachunki za energię, dlatego koszty takiej inwestycji zwracają się. Celem dzisiejszego wniosku w sprawie charakterystyki energetycznej budynków jest przyspieszenie renowacji energetycznej budynków w całej UE poprzez usunięcie przeszkód utrudniających działania w tym sektorze i zapewnienie wsparcia finansowego na rzecz niezbędnych początkowych inwestycji. We wniosku skupiono się na najbardziej energochłonnych budynkach, priorytetowo traktując najbardziej opłacalne renowacje i pomoc w zwalczaniu ubóstwa energetycznego.”.

Jak twierdzą przedstawiciele KE, budynki są największym pojedynczym konsumentem energii w Europy, zużywając 40 proc. energii i wytwarzając 36 proc. emisji gazów cieplarnianych w UE. Dzieje się tak ponieważ większość budynków w UE nie jest efektywna energetycznie i nadal w większości są one zasilane paliwami kopalnymi.

Ponad 85% dzisiejszych budynków będzie nadal stało w 2050 r., kiedy to Europa musi stać się neutralna dla klimatu. Poprawa jakości naszych domów jest również skuteczną odpowiedzią na wysokie ceny energii ‒ budynki o najgorszych parametrach w UE zużywają wielokrotnie więcej energii niż budynki nowe lub prawidłowo wyremontowane. A to właśnie osoby najsłabsze często mieszkają w najmniej efektywnych domach i dlatego mają trudności z opłaceniem rachunków. Renowacja zmniejsza zarówno ślad węglowy budynków i koszty energii ponoszone przez gospodarstwa domowe, a także pobudza działalność gospodarczą i tworzenie miejsc pracy.

Komisja proponuje, aby od 2030 r. wszystkie nowe budynki były zeroemisyjne. Aby wykorzystać potencjał szybszych działań w sektorze publicznym, już od 2027 r. wszystkie nowe budynki publiczne muszą być zeroemisyjne. Oznacza to, że budynki muszą zużywać niewiele energii, być w jak największym stopniu zasilane energią ze źródeł odnawialnych, nie mogą powodować na miejscu żadnych emisji dwutlenku węgla z paliw kopalnych oraz muszą wskazywać w świadectwie charakterystyki energetycznej swój potencjał powodowania globalnego ocieplenia w oparciu o emisje w całym cyklu życia.

Jeśli chodzi o renowacje, proponuje się nowe minimalne normy charakterystyki energetycznej na poziomie UE, zobowiązujące 15% budynków w każdym państwie członkowskim, które mają najgorsze parametry, do z klasy G świadectwa charakterystyki energetycznej do co najmniej klasy F do 2027 r. w przypadku budynków niemieszkalnych i do 2030 r. w przypadku budynków mieszkalnych. To początkowe skupienie się na budynkach o najniższej efektywności budynkach spełnia podwójny cel, jakim jest maksymalizacja potencjału dekarbonizacji oraz łagodzenia ubóstwa energetycznego.

Świadectwa charakterystyki energetycznej dostarczają publicznie dostępnych informacji na temat zużycia energii i są ważnymi wskazówkami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, zakupowych i dotyczących wynajmu. Dzięki przedstawionym dziś wnioskom świadectwa staną się bardziej przejrzyste i będą zawierać więcej informacji.

Obowiązek posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej rozszerzono na budynki poddawane ważniejszej renowacji, budynków, w przypadku których odnawiana jest umowa najmu oraz wszystkich budynków publicznych. Budynki lub zespoły budynków, które są oferowane na sprzedaż lub wynajem, muszą również posiadać świadectwo, a klasa charakterystyki energetycznej będzie musiała być podana w świadectwie. Klasa charakterystyki energetycznej będzie musiała być podawana we wszystkich ogłoszeniach sprzedaży. Do 2025 r. wszystkie świadectwa muszą być oparte na zharmonizowanej skali od A do G. Krajowe Plany Renowacji Budynków będą w pełni zintegrowane z Krajowymi Planami Energetycznymi i Klimatycznymi. Zapewni to porównywalność i możliwość śledzenia postępów, a także stworzy bezpośrednie powiązanie z mobilizacją środków finansowych i uruchomieniem niezbędnych reform i inwestycji. Plany te będą musiały zawierać plany wycofania paliw kopalnych z ogrzewania i chłodzenia najpóźniej do 2040 r. najpóźniej do 2040 r., wraz z planem przekształcenia krajowych zasobów budowlanych w budynki o zerowej emisji CO2 do 2050 roku. Łatwiejszy dostęp do informacji i niższe koszty dla konsumentów przyczyniają się do pobudzenia renowacji. Propozycja wprowadza „paszport renowacyjny” dla budynków, który stanowi dla właścicieli na-rzędzie ułatwiające planowanie i stopniową renowację w kierunku zerowej emisji. We wniosku zdefiniowano „normy dotyczące portfela kredytów hipotecznych” jako mechanizm mający na celu zachęcenie kredytodawców do poprawy charakterystyki energetycznej ich portfela budynków oraz zachęcenie potencjalnych klientów do zwiększenia efektywności energetycznej swoich nieruchomości. Komisja zachęca również państwa członkowskie do uwzględnienia kwestii związanych z renowacją w zasadach finansowania publicznego i prywatnego oraz do ustanowienia odpowiednich instrumentów, w szczególności dla gospodarstw domowych o niskich dochodach. Od 2027 r. nie należy stosować żadnych zachęt finansowych do instalowania kotłów na paliwa kopalne, a państwa członkowskie mają prawną możliwość wprowadzenia zakazu stosowania paliw kopalnych w budynkach.

Nowe przepisy zachęcają do stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) i inteligentnych technologii w celu zapewnienia wydajnego funkcjonowania budynków i zawierają wezwanie do utworzenia cyfrowych baz danych budynków. Jeśli chodzi o mobilność, we wniosku wspiera się rozwój infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych w budynkach mieszkalnych i komercyjnych oraz udostępnia się więcej wydzielonych miejsc parkingowych dla rowerów.

Kontekst

Przegląd dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków jest częścią wniosków Komisji „Fit for 55”, których celem jest realizacja europejskiego zielonego ładu i europejskiego prawa klimatycznego. Uzupełnia ona inne elementy pakietu przyjętego w lipcu 2021 r., określając wizję osiągnięcia do 2050 r. zeroemisyjnego charakteru budynków. Jest to kluczowy instrument ustawodawczy służący osiągnięciu celów dekarbonizacji na lata 2030 i 2050: budynki odpowiadają za 40 proc. energii zużywanej w UE i 36 proc. emisji gazów cieplarnianych związanych z energią; ogrzewanie, chłodzenie i ciepła woda użytkowa odpowiadają za 80 proc. energii zużywanej przez gospodarstwa domowe.

Komisja jest zdeterminowana, aby zmniejszyć ubóstwo energetyczne. Ponad 30 milionów budynków w UE zużywa nadmierną ilość energii (co najmniej 2,5 razy więcej niż przeciętne budynki), co powoduje wzrost rachunków za energię dla gospodarstw domowych. Korzyści płynące z niższych rachunków za energię są jeszcze bardziej istotne w obecnej sytuacji wysokich cen energii. Osoby mieszkające w budynkach o najgorszej charakterystyce energetycznej oraz osoby zagrożone ubóstwem energetycznym skorzystałyby z odnowionych i lepszych budynków, a także z niższych kosztów energii, i byłyby zabezpieczone przed dalszym wzrostem cen rynkowych i ich niestabilnością.

Dzięki zwiększeniu wskaźnika renowacji środki przewidziane w zmienionej dyrektywie przyczynią się do tworzenia lokalnych miejsc pracy, wspierając rozpowszechnianie innowacji i MŚP. Zwiększonej intensywności renowacji muszą towarzyszyć odpowiednie możliwości i wykwalifikowana siła robocza.

Komisja Europejska szacuje, że na tę falę renowacji dostępnych będzie co najmniej 200 mld euro (w tym 61 mld euro z funduszu odbudowy i 144 mld euro z SCF), które powinny być w szczególności przeznaczone dla gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji. Państwa członkowskie nie są jednak zobowiązane do przeznaczenia tej kwoty na modernizację swoich zasobów budowlanych.

Wraz z projektem dyrektywy EPBD Komisja opublikowała dokument roboczy służb Komisji, w którym nakreślono możliwe scenariusze ścieżki transformacji w kierunku bardziej odpornego, ekologicznego i cyfrowego ekosystemu budowlanego. Za pomocą tego dokumentu Komisja zaprosiła państwa członkowskie, zainteresowane strony z branży i wszystkie inne właściwe podmioty do aktywnego udziału we współtworzeniu wizji przyszłości ekosystemu budowlanego. Dodatkowe informacje, opinie, a także pomysły na konkretne działania, zobowiązania i inwestycje można przekazywać za pośrednictwem ankiety UE, która jest otwarta do dnia 28 lutego 2022 r.

Projekt przekształconej Dyrektywy EBPD z 2021 w skrócie.

•  Minimalne normy charakterystyki energetycznej

Do 2027 r. wszystkie budynki niemieszkalne i publiczne, a do 2030 r. wszystkie budynki mieszkalne, będą musiały mieć co najmniej klasę energetyczną F. Do 2033 r. wszystkie budynki będą musiały zostać poddane renowacji do co najmniej klasy energetycznej E (2030 r. w przypadku budynków niemieszkalnych). Państwa członkowskie będą musiały wspierać przestrzeganie przepisów, w tym poprzez zapewnienie odpowiednich środków finansowych, w szczególności dla gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji.

•  Budynki neutralne dla klimatu do 2050 r.

Po 2033 r. do państw członkowskich należy decyzja w sprawie harmonogramu renowacji pozostałych 140 mln budynków. Do 2050 r. wszystkie budynki będą musiały być zeroemisyjne (z oznaczeniem A), a więc ogrzewane i chłodzone za pomocą odnawialnych źródeł energii. W swoich planach działania państwa członkowskie będą musiały ustanowić średniookresowe plany działania na lata 2040 i 2050 w celu przekształcenia zasobów budowlanych w budynki o zerowej emisji.

•  Nowe budynki

Od 2027 r. wszystkie nowe budynki publiczne, a do 2030 r. wszystkie inne nowe budynki będą musiały być zeroemisyjne (wykorzystujące energię ze źródeł odnawialnych na miejscu, ze wspólnoty energii odnawialnej lub z ogrzewania i chłodzenia lokalnego), a ponadto charakteryzować się bardzo wysoką charakterystyką energetyczną (maksymalne progi dotyczące całkowitego rocznego zużycia energii pierwotnej na strefę klimatyczną określono w załączniku i w przypadku Polski wartość maks. jednostkowego wskaźnika EP (energii pierwotnej) w budynkach mieszkalnych ma być ≤ 65 kWh/(m2rok)).

•  Koniec z dotacjami na paliwa kopalne

Od 2027 r. państwa członkowskie nie będą już udzielać żadnych zachęt finansowych do instalacji kotłów zasilanych paliwami kopalnymi, z wyjątkiem kotłów wybranych do inwestycji przed 2027 r. w ramach finansowania rozwoju regionalnego i spójności.

•  Możliwość wprowadzenia krajowych zakazów ogrze-wania opartego na paliwach kopalnych

Ponieważ w niektórych krajach istniała niepewność, czy mogą one zakazać stosowania paliw kopalnych w budynkach, w rewizji dyrektywy EPBD wyjaśniono, że jest to możliwe. Państwa członkowskie mogą ustanowić wymogi dotyczące emisji gazów cieplarnianych lub rodzaju paliwa stosowanego przez wytwórców ciepła.

Finansowanie

Państwa członkowskie muszą zapewnić odpowiednie finansowanie w celu usunięcia barier rynkowych i pobudzenia niezbędnych inwestycji w renowacje energetyczne, wykorzystując RRF, dochody z ETS2, SCF i fundusze spójności. Państwa członkowskie promują wdrażanie finansowania i narzędzi finansowych, takich jak normy dotyczące portfela kredytów hipotecznych, zapewniają ustanowienie instrumentów pomocy technicznej (takich jak punkty kompleksowej obsługi) oraz promują kształcenie i szkolenia, aby zapewnić wystarczającą liczbę pracowników o odpowiednim poziomie umiejętności. Zachęty finansowe powinny być w pierwszej kolejności skierowane do klientów wrażliwych i osób dotkniętych ubóstwem energetycznym.

Świadectwo charakterystyki energetycznej

Aby zapewnić większą spójność między klasami energetycznymi budynków w różnych krajach, do końca 2025 r.:

(i) tylko budynki o zerowej emisji będą miały etykietę energetyczną A;

(ii) klasa energetyczna G będzie odpowiadać 15% budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej w danym kraju oraz

(iii) pozostałe klasy (B do F) będą musiały mieć równomierny rozkład szerokości pasma. Świadectwa muszą być wydawane po przeprowadzeniu wizji lokalnej, a ich ważność (z wyjątkiem klas energetycznych od A do C) będzie wynosić 5 lat zamiast obecnych 10 lat. Świadectwo charakterystyki energetycznej musi być wydawane, gdy budynek jest budowany, poddawany ważniejszej renowacji, sprzedawany lub wynajmowany, gdy umowa najmu jest odnawiana lub w przypadku budynków publicznych. Kraje stworzą krajowe bazy danych dotyczące charakterystyki energetycznej budynków.

Krajowe plany renowacji budynków

Do czerwca 2024 r., a następnie co 5 lat, każde państwo członkowskie musi opracować projekt krajowego planu re-nowacji budynków (zastępujący obecną długoterminową strategię renowacji), którego celem jest przekształcenie ist-niejących budynków w budynki o zerowej emisji do 2050 r. Plan ten musi zawierać plan działania z celami i wskaźnikami postępu, mając na uwadze cel neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz pełne wycofanie paliw kopalnych z ogrzewania i chłodzenia najpóźniej do 2040 r., a także określać planowaną politykę i potrzeby inwestycyjne. Komisja oceni plany działa-nia i może wydać zalecenia dla poszczególnych krajów, przy czym ostateczne plany należy przedłożyć do czerwca 2025 r.

Paszport na rzecz renowacji budynków

Do końca 2024 r. państwa członkowskie wprowadzają system paszportów renowacji budynków, które mają być wydawane przez wykwalifikowanego eksperta po przeprowadzeniu kontroli na miejscu. Paszport zawiera plan renowacji wskazujący etapy renowacji, które są niezbędne do przekształcenia budynku w budynek o zerowej emisji najpóźniej do 2050 r., a także oczekiwane korzyści i informacje na temat wsparcia finansowego i technicznego.

Dwutlenek węgla w całym cyklu życia budynku

Od 2027 r. w przypadku dużych nowych budynków, a od 2030 r. w przypadku wszystkich nowych budynków, konieczne będzie obliczanie potencjału nowych budynków w zakresie globalnego ocieplenia w całym cyklu życia i ujawnianie go za pośrednictwem świadectwa charakterystyki energetycznej.

Infrastruktura na rzecz mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju

Państwa członkowskie muszą zapewnić minimalną liczbę punktów ładowania lub wstępnego okablowania dla pojazdów elektrycznych oraz miejsc parkingowych dla rowerów w nowych budynkach lub budynkach poddawanych gruntownej renowacji.

Rozwiązanie problemu ubóstwa energetycznego/skutki społeczne

Projekt zawiera pewne obiecujące przepisy w zakresie łagodzenia ubóstwa energetycznego. Państwa członkowskie są zobowiązane do zapewnienia zabezpieczeń społecznych przy wprowadzaniu MEPS, które muszą obejmować: wsparcie finansowe i techniczne, w szczególności skierowane do gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, osób dotkniętych ubóstwem energetycznym lub mieszkających w budynkach socjalnych, usunięcie barier pozaekonomicznych, takich jak zachęty o charakterze rozszczepialnym, oraz monitorowanie skutków społecznych wynikających z MEPS. To ukierunkowane wsparcie finansowe nie ogranicza się do wdrożenia MEPS, ale ma szerokie zastosowanie do inwestycji w renowację i ochronę najemców przed nie-proporcjonalnym wzrostem czynszu po renowacji. Ponadto państwa członkowskie są zobowiązane do uwzględnienia w swoich krajowych planach renowacji budynków monitorowania i zmniejszenia liczby osób dotkniętych ubóstwem energetycznym, żyjących w nieodpowiednich warunkach mieszkaniowych lub o nieodpowiednim komforcie cieplnym, a także sposobu, w jaki rozwiązują problem ubóstwa energetycznego, wzmacniają pozycję i chronią gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji oraz zapewniają przystępność cenową mieszkań w swojej polityce krajowej.

 Przegląd dyrektywy EPBD

Komisja dokona przeglądu dyrektywy EPBD do końca 2027 r. i oceni, czy osiągnięto wystarczające postępy w kierunku osiągnięcia do 2050 r. zeroemisyjnych zasobów budowlanych, czy też należy wprowadzić dalsze wiążące środki na poziomie UE, w szczególności MEPS w odniesieniu do całych zasobów budowlanych.

---

Zapraszamy do zapoznania się z pełnym tekstem propozycji rewizji Dyrektywy oraz z pytaniami i odpowiedziami przedstawionymi na stronie:

Dyrektywa: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52021PC0802&

Pytania i odpowiedzi: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/QANDA_21_6686

---

Artykuł został opublikowany w specjalnym numerze Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Wydanie poświęcone jest POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.

Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronach: 26-28.

Podczas IV Kongres Trendy Energetyczne w 12021 r. jednym z prelegentów był Timothy Goodson, specjalista w zakresie budynków w zespole ds. globalnych perspektyw energetycznych w Międzynarodowej Agencji Energetycznej, który w swojej prezentacji podzielił się z uczestnikami kluczowymi ustaleniami raportu „Zero netto do 2050 r.”.

Celem raportu „Zero netto do 2050 r.” było nakreślenie mapy drogową dla globalnego sektora energetycznego, służącej osiągnięciu zero netto emisji CO₂ do 2050 ale przede wszystkim potwierdzenie, że ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5 stopnia poprzez osiągnięcie zerowej emisji netto CO₂ z sektora energetycznego w 2050 r. jest możliwe. Jak podkreślił prelegent bezpośrednie emisje z sektora budownictwa muszą ulec redukcji o 40 procent, z pra-wie trzech gigaton dzisiaj do niecałych dwóch gigaton do 2030 r. i o ponad 95 procent w latach 2020-2050, pomimo, że w nadchodzących dziesięcioleciach zapotrzebowanie na usługi energetyczne i budynki będzie szybko rosnąć i oczekuje się, że wielkość powierzchni użytkowych w sektorze budynków na całym świecie wzrośnie o 75 procent w latach 2020-2050 a 80 procent wzrostu tej powierzchni przypadnie na rynki wschodzące i gospodarki rozwijające się.

Jak można zatem osiągnąć ten cel? Prelegent skupił się na konieczności zmian w zakresie regulacji prawnych, zwiększenia tempa modernizacji istniejących już obiektów, rozwoju technologii pomp ciepła jako głównych źródeł ciepła, ale również poszukiwania innych rozwiązań niskoemisyjnych, wskazując je jako najefektywniejsze rozwiązania umożliwiające realizacje wyznaczonych celów w wyznaczonym czasie.

Zapraszamy do wysłuchania całej prezentacji dostępnej pod adresem https://youtu.be/CcCqhWUvBiE

---

Raport IEA Net Zero by 2050 w wersji polskiej jest już opublikowany na stronie IEA: kliknij TUTAJ aby pobrać raport.

---

Artykuł został opublikowany w specjalnym numerze Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Wydanie poświęcone jest POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.

Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronie 25.

Droga do osiągnięcia krytycznego i ambitnego celu zerowych emisji netto do 2050 r. jest ambitna, ale pozwoli na ogromne korzyści, według specjalnego raportu „Międzynarodowej Agencji Energii (International Energy Agency, w skr. IEA.

Świat ma realną drogę do zbudowania globalnego i zintegrowanego sektora energetycznego o zerowej emisji netto w 2050 r., ale jest ona wąska i wymaga bezprecedensowej transformacji sposobu produkcji, transportu i wykorzystania energii na świecie – stwierdziła w przełomowym raporcie specjalnym „Międzynarodowa Agencja Energii (International Energy Agency, w skr. IEA)”, opublikowanym 19 maja 2021 r.

Jak wynika z raportu zatytułowanego „Net Zero by 2050: a Roadmap for the Global Energy Sector” (Zero netto do 2050 r.: mapa drogowa dla globalnego sektora energetycznego), nawet jeśli zobowiązania podjęte przez rządy do tej pory zostałyby w pełni zrealizowane, byłyby dalekie od tego, co jest wymagane, aby doprowadzić globalne emisje dwutlenku węgla (CO2) związane ze zużyciem energii do poziomu neutralności klimatycznej (net zero) do 2050 r. i dać światu szansę na ograniczenie globalnego wzrostu temperatury do 1,5°C.

Raport jest pierwszym na świecie kompleksowym opracowaniem dotyczącym sposobu przejścia na system energetyczny o zerowej emisji netto do 2050 r., przy jednoczesnym zapewnieniu stabilnych i przystępnych cenowo dostaw energii, zapewnieniu powszechnego dostępu do energii oraz umożliwieniu dynamicznego wzrostu gospodarczego. Określono w nim opłacalną i efektywną ekonomicznie ścieżkę, której wynikiem będzie czysta, dynamiczna i odporna gospodarka energetyczna zdominowana przez odnawialne źródła energii, takie jak energia słoneczna i wiatrowa, zamiast paliw kopalnych. W sprawozdaniu przeanalizowano również kluczowe niewiadome, takie jak rola bioenergii, wychwytywanie dwutlenku węgla i zmiany zachowań w osiąganiu zerowych emisji netto.

„Nasza mapa drogowa pokazuje priorytetowe działania, które są potrzebne już dziś, aby zapewnić, że szansa na osiągnięcie zerowej emisji netto do 2050 r. – wąska, ale wciąż osiągalna – nie zostanie zaprzepaszczona. Skala i tempo działań, których wymaga ten krytyczny i trudny do osiągnięcia cel – nasza najlepsza szansa na walkę ze zmianami klimatu i ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C – sprawiają, że jest to prawdopodobnie największe wyzwanie, przed jakim kiedykolwiek stanęła ludzkość” – twierdzi Fatih Birol, Dyrektor Wykonawczy MAE (IEA). „Ścieżka MAE przynosi historyczny wzrost inwestycji w czystą energię, który tworzy miliony nowych miejsc pracy i przyspiesza globalny wzrost gospodarczy. Wprowadzenie świata na tę ścieżkę wymaga zdecydowanych i wiarygodnych działań politycznych ze strony rządów, wspartych znacznie większą współpracą międzynarodową.”

Opierając się na najlepszych narzędziach modelowania energii i wiedzy eksperckiej MAE, mapa drogowa określa ponad 400 kamieni milowych, które mają poprowadzić globalną podróż do zera netto do 2050 roku. Obejmują one, od dziś, brak inwestycji w nowe projekty dostaw paliw kopalnych oraz brak dalszych ostatecznych decyzji inwestycyjnych dla nowych elektrowni na paliwa mniej emisyjne. Do 2035 r. nie będzie prowadzona sprzedaż nowych samochodów osobowych z silnikami spalinowymi, a do 2040 r. globalny sektor energii elektrycznej osiągnie już zerowy poziom emisji netto.

W raporcie opisano ścieżkę zerowej emisji netto, która wymaga natychmiastowego i masowego wdrożenia wszystkich dostępnych czystych i wydajnych technologii energetycznych, w połączeniu z poważnym globalnym impulsem do przyspieszenia innowacji. Ścieżka ta zakłada, że do 2030 r. roczny przyrost energii fotowoltaicznej osiągnie 630 gigawatów, a energii wiatrowej – 390 gigawatów. Łącznie jest to czterokrotność rekordowego poziomu ustanowionego w 2020 r. W przypadku fotowoltaiki jest to równoznaczne z instalowaniem największej obecnie, istniejącej na świecie farmy fotowoltaicznej mniej więcej raz dziennie. Zasadniczą częścią tych wysiłków jest również silny światowy impuls do zwiększenia efektywności energetycznej, w wyniku, którego globalne tempo poprawy efektywności energetycznej wyniesie średnio 4 proc. rocznie do 2030 r. – około trzykrotnie więcej niż średnia z ostatnich dwóch dekad.

Większość globalnej redukcji emisji CO2 od chwili obecnej do 2030 r. w ramach ścieżki zerowej netto pochodzi z technologii łatwo dostępnych już obecnie. Jednak w 2050 r. prawie połowa redukcji będzie pochodzić z technologii, które obecnie znajdują się jedynie w fazie demonstracji lub prototypu. Wymaga to od rządów szybkiego zwiększenia i zmiany priorytetów w zakresie wydatków na badania i rozwój, a także na demonstrację i wdrażanie czystych technologii energetycznych, tak aby stały się one centralnym elementem polityki energetycznej i klimatycznej. Szczególne znaczenie może mieć postęp w dziedzinie zaawansowanych akumulatorów, elektrolizerów wodoru oraz bezpośredniego wychwytywania i magazynowania dwutlenku węgla.

Przejście na taką skalę i w takim tempie nie będzie możliwe bez trwałego wsparcia i udziału obywateli, na których życie będzie miało wpływ na wiele sposobów.

„Przejście na czystą energię jest dla ludzi jak i o ludziach” – powiedział dr Birol. „Nasza mapa drogowa pokazuje, że ogromne wyzwanie, jakim jest szybkie przejście na system energetyczny o zerowej emisji netto, stanowi również ogromną szansę dla naszych gospodarek. Przejście to musi być sprawiedliwe i integrujące, nie pozostawiając nikogo w tyle. Musimy zapewnić, że gospodarki rozwijające się otrzymają finansowanie i technologiczne know-how, których potrzebują, aby w zrównoważony sposób rozbudować swoje systemy energetyczne w celu zaspokojenia potrzeb rosnących populacji i gospodarek.”

Zapewnienie energii elektrycznej dla około 785 milionów ludzi, którzy nie mają do niej dostępu oraz rozwiązań w zakresie czystego gotowania dla 2,6 miliarda ludzi, którym ich brakuje, jest integralną częścią ścieżki zerowej netto zawartej w mapie drogowej. Kosztuje to około 40 mld USD rocznie, co odpowiada około 1% średnich rocznych inwestycji w sektorze energetycznym. Przynosi to również znaczne korzyści zdrowotne dzięki zmniejszeniu zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach, zmniejszając liczbę przedwczesnych zgonów o 2,5 miliona rocznie.

Jak wynika z analizy przeprowadzonej wspólnie z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, całkowite roczne inwestycje w energię wzrosną do 5 bilionów USD do 2030 r. w przypadku ścieżki zerowego bilansu netto, dodając dodatkowe 0,4 punktu procentowego rocznie do globalnego wzrostu PKB. Skokowy wzrost wydatków prywatnych i rządowych utworzy miliony miejsc pracy w sektorze czystej energii, w tym efektywności energetycznej, a także w branży inżynieryjnej, produkcyjnej i budowlanej. Wszystko to sprawia, że globalny PKB w 2030 r. będzie o 4% wyższy, niż wynikałoby to z obecnych trendów. Do 2050 r. świat energii ma wyglądać zupełnie inaczej. Globalne zapotrzebowanie na energię jest o około 8% mniejsze niż obecnie, ale obsługuje gospodarkę ponad dwukrotnie większą i populację liczącą 2 miliardy ludzi więcej. Prawie 90% energii elektrycznej wytwarzane jest ze źródeł odnawialnych, przy czym wiatr i fotowoltaika stanowią łącznie prawie 70%. Większość pozostałej części pochodzi z energii jądrowej. Energia słoneczna jest największym na świecie źródłem całkowitych dostaw energii. Paliwa kopalne spadają z prawie czterech piątych całkowitej podaży energii obecnie do nieco ponad jednej piątej. Paliwa kopalne, które pozostają, są wykorzystywane w towarach, w których węgiel jest zawarty w produkcie, takich jak tworzywa sztuczne, w obiektach wyposażonych w system wychwytywania dwutlenku węgla oraz w sektorach, w których możliwości technologii niskoemisyjnych są ograniczone.

„Ścieżka określona w naszej Mapie Drogowej ma zasięg globalny, ale każdy kraj będzie musiał opracować własną strategię, biorąc pod uwagę swoje specyficzne uwarunkowania” – powiedział dr Birol. „Plany muszą odzwierciedlać różne etapy rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów: w naszej ścieżce gospodarki zaawansowane osiągają zero netto przed gospodarkami rozwijającymi się. IEA jest gotowa wspierać rządy w przygotowywaniu ich własnych krajowych i regionalnych map drogowych, udzielać wskazówek i pomocy w ich wdrażaniu, a także promować międzynarodową współpracę w zakresie przyspieszenia transformacji energetycznej na świecie.”

Raport specjalny został opracowany w celu poinformowania o negocjacjach na wysokim szczeblu, które odbyły się podczas 26 Konferencji Stron (COP26) Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu w Glasgow w listopadzie. Zostało ono zamówione jako wkład w negocjacje przez prezydencję rządu Wielkiej Brytanii w COP26.

Na drodze do osiągnięcia zerowego poziomu netto do 2050 r. pojawią się nowe wyzwania związane z bezpieczeństwem energetycznym, podczas gdy długotrwałe pozostaną, nawet w miarę zmniejszania się roli ropy i gazu. Zmniejszenie produkcji ropy naftowej i gazu ziemnego będzie miało daleko idące konsekwencje dla wszystkich krajów i firm produkujących te paliwa. Na ścieżce zerowej netto nie są potrzebne żadne nowe złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, a dostawy są coraz bardziej skoncentrowane w niewielkiej liczbie tanich producentów. Udział OPEC w znacznie zredukowanej światowej podaży ropy naftowej wzrasta z około 37% w ostatnich latach do 52% w 2050 r., czyli do poziomu wyższego niż kiedykolwiek w historii rynków ropy naftowej.

Rosnące wyzwania w zakresie bezpieczeństwa energetycznego, wynikające z rosnącego znaczenia energii elektrycznej, obejmują zmienność dostaw z niektórych źródeł odnawialnych oraz zagrożenia związane z bezpieczeństwem cybernetycznym. Ponadto, rosnąca zależność od kluczowych minerałów wymaganych dla kluczowych technologii czystej energii i infrastruktury niesie ze sobą ryzyko niestabilności cen i zakłóceń w dostawach, które mogą utrudnić transformację.

„Od momentu powstania MAE w 1974 r., jedną z jej podstawowych misji jest promowanie bezpiecznych i przystępnych cenowo dostaw energii w celu wspierania wzrostu gospodarczego. Pozostaje to kluczowym zagadnieniem naszej Mapy Drogowej Net Zero” – powiedział dr Birol. „Rządy muszą stworzyć rynki dla inwestycji w akumulatory, rozwiązania cyfrowe i sieci energetyczne, które nagradzają elastyczność i umożliwiają odpowiednie i niezawodne dostawy energii elektrycznej. Szybko rosnąca rola krytycznych minerałów wymaga nowych mechanizmów międzynarodowych, aby zapewnić zarówno terminową dostępność dostaw, jak i zrównoważoną produkcję.”

Pełny raport w wersji angielskiej jest dostępny za darmo na stronie internetowej MAE www.iea.org wraz z interaktywną stroną online, która podkreśla niektóre z kluczowych kamieni milowych na ścieżce, które muszą zostać osiągnięte w ciągu najbliższych trzech dekad, aby osiągnąć zerową emisję netto do 2050 roku.

Poniżej przedstawiamy wybrane fragmenty Mapy Drogowej „Net Zero by 2050” w zakresie dotyczącym sektora budynków (z zachowaniem oryginalnej numeracji rozdziałów i tabel).

3.7 Sektor budynków

3.7.1 Trendy energetyczne i emisyjne w Scenariuszu Net-Zero

Przewiduje się, że w latach 2020-2050 powierzchnia użytkowa w sektorze budynków na całym świecie wzrośnie o 75%, z czego 80% przypadać będzie na rynki wschodzące i gospodarki rozwijające się. W skali globalnej do 2050 r. co tydzień przybywać będzie powierzchnia równa powierzchni Paryża. Ponadto budynki w wielu gospodarkach rozwiniętych mają długi okres użytkowania, a około połowa istniejących budynków będzie nadal stać w 2050 r. Popyt na urządzenia i sprzęt chłodniczy nadal będzie rosnąć, zwłaszcza na rynkach wschodzących i w gospodarkach rozwijających się, gdzie zgodnie ze scenariuszem NZE do 2030 r. przybędzie 650 milion w klimatyzatorów, a do 2050 r. kolejne 2 miliardy. Pomimo tego wzrostu zapotrzebowania, całkowite emisje CO2 z sektora budynków spadną w scenariuszu NZE o ponad 95% z prawie 3 Gt w 2020 r. do około 120 Mt w 2050 r. (Wszystkie emisje CO2 opisane w tym punkcie to bezpośrednie emisje CO2, chyba że stwierdzono inaczej. W scenariuszu NZE dąży się również do redukcji emisji związanych z materiałami budowlanymi stosowanymi w budynkach. Emisje powstałe w wyniku wytwarzania produktu zostaną zmniejszone o 40% na metr kwadratowy nowej powierzchni użytkowej do 2030 r., a strategie efektywnego wykorzystania materiał w pozwolą na zmniejszenie zużycia cementu i stali o 50% do 2050 r. w stosunku do stanu obecnego, dzięki działaniom podejmowanym na etapie projektowania, budowy, użytkowania i wycofywania z eksploatacji.)

Efektywność energetyczna i elektryfikacja to dwa najważniejsze czynniki prowadzące do dekarbonizacji sektora budynków w scenariuszu NZE (Wykres 3.27). Transformacja ta opierać się będzie przede wszystkim na technologiach już dostępnych na rynku, w tym na ulepszonych przegrodach zewnętrznych dla nowych i istniejących budynków, pompach ciepła, energooszczędnych urządzeniach oraz projektowaniu budynków zgodnym z zasadami architektury bioklimatycznej oraz umożliwiającym efektywne wykorzystanie materiałów.

---

Wyjaśnienie: Działalność = zmiany w zapotrzebowaniu na usługi energetyczne związane z rosnącą liczbą ludności, zwiększoną powierzchnią użytkową i dochodem na mieszkańca. Zachowanie = zmiana w zapotrzebowaniu na usługi energetyczne wynikająca z decyzji użytkownika, np. zmiana temperatury ogrzewania. Zmniejszenie zapotrzebowania = zmiana w zapotrzebowaniu na usługi energetyczne wynikająca z rozwoju technologii, np. cyfryzacji.

---

Cyfryzacja i inteligentne systemy sterowania umożliwią zwiększenie efektywności, co pozwoli na zmniejszenie emisji z sektora budynków o 350 Mt CO2 do 2050 r. W scenariuszu NZE istotne są również zmiany zachowań, przy czym redukcja o prawie 250 Mt CO2 w 2030 r. wynikać będzie ze zmian w ustawieniach temperatury ogrzewania pomieszczeń lub zmniejszenia nadmiernej temperatury ciepłej wody. Dodatkowe zmiany zachowań, takie jak częstsze pranie ubrań w niskich temperaturach i ich naturalne suszenie, ułatwią dekarbonizację dostaw energii elektrycznej. Redukcje te można osiągnąć szybko i bezkosztowo.

Szybkie przejście na technologie zeroemisyjne sprawi, że udział paliw kopalnych w zapotrzebowaniu na energię w sektorze budynków spadnie w scenariuszu NZE do 30% do 2030 r. oraz do 2% do 2050 r. Udział energii elektrycznej w miksie energetycznym wzrośnie do prawie 50% do 2030 roku i 66% do 2050 roku, z poziomu 33% w 2020 roku (Wykres 3.28.). Wszystkie zastosowania końcowe zdominowane obecnie przez paliwa kopalne będą w scenariuszu NZE w coraz większym stopniu zelektryfikowane, przy czym udział energii elektrycznej w ogrzewaniu pomieszczeń, ogrzewaniu wody i gotowaniu wzrośnie z obecnego poziomu poniżej 20% do ponad 40% w 2050 r. Komunalne sieci energetyczne i gazy niskoemisyjne, w tym paliwa wodorowe, pozostaną istotne w 2050 r. w regionach o dużym zapotrzebowaniu na ciepło, gęstej zabudowie miejskiej i istniejących sieciach gazowych lub ciepłowniczych. Bioenergia zaspokajać będzie prawie jedną czwartą całkowitego zapotrzebowania na ciepło w scenariuszu NZE do 2050 r., ponad 50% bioenergii będzie wykorzystywane do gotowania, prawie w całości na rynkach wschodzących i w gospodarkach rozwijających się, gdzie zgodnie ze scenariuszem NZE do 2030 r. 2,7 mld ludzi uzyska dostęp do czystego gotowania. Zapotrzebowanie na ogrzewanie pomieszczeń spadnie w latach 2020-2050 o dwie trzecie, dzięki poprawie efektywności energetycznej i zmianom zachowań, takim jak zmiana nastaw temperatur.

---

---

Budynki przystosowane do zerowej emisji

Określona w scenariuszu NZE ścieżka dla sektora budynków wymagać będzie stopniowej poprawy efektywności energetycznej i elastyczności zasobów oraz całkowitego odejścia od paliw kopalnych. Aby to osiągnąć, do 2050 r. ponad 85% budynków musi być spełniać wymagania przepisów dotyczących budynków przystosowanych do zerowej emisji dwutlenku węgla (Ramka 3.4). Oznacza to, że do 2030 r. należy we wszystkich regionach wprowadzić obowiązkowe przepisy dotyczące energii wymagające, aby wszystkie nowe budynki były przystosowane do zerowej emisji dwutlenku węgla, a do 2050 r. należy przeprowadzić modernizację większości istniejących budynków, aby umożliwić im spełnienie wymogów określonych w takich
przepisach.

---

---

Wskaźnik modernizacji wzrośnie do 2030 r. w gospodarkach rozwiniętych z obecnego poziomu poniżej 1% rocznie do około 2,5% rocznie: oznacza to, że każdego roku modernizowanych będzie około 10 milion w mieszkań. Na rynkach wschodzących i w gospodarkach rozwijających się okresy eksploatacji budynków są zazwyczaj krótsze niż w gospodarkach rozwiniętych, co oznacza, że wskaźniki modernizacji do 2030 r. w scenariuszu NZE będą niższe i wyniosą około 2% rocznie. Wymagać to będzie modernizacji średnio 20 milion w mieszkań rocznie do 2030 r. Aby osiągnąć oszczędności przy najniższych kosztach i zminimalizować zakłócenia, prowadzone modernizacje muszą być kompleksowe i jednorazowe.

---

Ramka 3.4 ⊳ Droga ku budynkom przystosowanym do zerowej emisji

Osiągnięcie dekarbonizacji zużycia energii w tym sektorze wymaga, aby do 2050 r. prawie wszystkie istniejące budynki zostały poddane jednorazowej gruntownej modernizacji, a nowe budownictwo spełniało rygorystyczne normy efektywności. Przepisy budowlane dotyczące energii obejmujące nowe i istniejące budynki są podstawowym instrumentem polityk służących do stymulowania takich zmian. Przepisy budowlane dotyczące energii istnieją obecnie lub są w trakcie opracowywania jedynie w 75 krajach, a w około 40 z nich są one obowiązkowe dla podsektora zarówno budownictwa mieszkaniowego, jak i usługowego. W scenariuszu NZE kompleksowe przepisy dotyczące budynków przystosowanych do zerowej emisji zostaną wdrożone we wszystkich krajach najpóźniej do 2030 r.

Czym jest budynek przystosowany do zerowej emisji?

Budynek przystosowany do zerowej emisji jest wysoce energooszczędny i albo bezpośrednio wykorzystuje energię odnawialną, albo korzysta z dostaw energii, które do 2050 r. zostaną całkowicie zdekarbonizowane, takich jak dostawy energii elektrycznej lub ciepła z sieci miejskich. Oznacza to, że budynek przystosowany do zerowej emisji dwutlenku węgla stanie się budynkiem zeroemisyjnym do roku 2050, bez dalszych zmian w budynku lub jego wyposażeniu.

Budynki przystosowane do zerowej emisji powinny dostosowywać się do potrzeb użytkowników oraz maksymalizować efektywne i inteligentne wykorzystanie energii, materiał w i przestrzeni, aby ułatwić dekarbonizację innych sektor w. Kluczowe kwestie z tym związane obejmują:

■ Zakres. Przepisy budowlane dotyczące energii dla budynków przystosowanych do zerowej emisji powinny obejmować eksploatację budynków (zakres 1 i 2), a także emisje z produkcji materiał w budowlanych i komponentów budynków (zakres 3 lub emisje dwutlenku węgla związane z produkcją wyrobów).

■ Zużycie energii. Przepisy budowlane dotyczące energii dla budynków przystosowanych do zerowej emisji powinny uznawać istotną rolę, jaką w obniżaniu zapotrzebowania na energię odgrywają pasywne cechy konstrukcyjne, ulepszenia przegród zewnętrznych budynków oraz urządzenia o wysokiej charakterystyce energetycznej, które zmniejszają zarówno koszty eksploatacji budynków, jak i koszty dekarbonizacji dostaw energii.

■ Źródło energii. W miarę możliwości nowe i istniejące budynki gotowe do zerowej emisji powinny wykorzystywać lokalnie dostępne zasoby odnawialne, np. termiczną energię słoneczną, energię elektryczną z fotowoltaiki, energię cieplną z fotowoltaiki oraz energię geotermalną, aby zmniejszyć zapotrzebowanie na dostawy energii na skalę przemysłową. Magazynowanie energii cieplnej lub elektrycznej w akumulatorach może być potrzebne do wspierania lokalnego wytwarzania energii.

■ Integracja z systemami elektroenergetycznymi.
Przepisy budowlane dotyczące energii dla budynków go owych do zerowej emisji powinny wymagać, aby budynki stały się elastycznym zasobem dla systemu energetycznego, wykorzystującym łączność i automatykę do zarządzania zapotrzebowaniem na energię elektryczną w budynkach oraz działaniem urządzeń magazynujących energię, w tym pojazdów elektrycznych.

■ Budynki i łańcuch wartości w budownictwie.

Przepisy budowlane dotyczące energii dla budynków gotowych do zerowej emisji powinny również dążyć do zerowych emisji netto z wykorzystania materiałów w budynkach. Strategie efektywnego wykorzystania materiałów mogą zmniejszyć zapotrzebowanie na cement i stal w sektorze budynków o ponad jedną trzecią w stosunku do trendów wyjściowych, a emisje związane z wytwarzaniem produktów można jeszcze bardziej ograniczyć dzięki bardziej zdecydowanemu stosowaniu bioproduktów i innowacyjnych materiałów budowlanych.

---

Ogrzewanie i chłodzenie

Ulepszenia przegród zewnętrznych w budynkach modernizowanych i nowych, które są gotowe do zerowej emisji, odpowiadać będą za większą część redukcji energochłonności ogrzewania i chłodzenia w scenariuszu NZE, ale technologia ogrzewania i chłodzenia również będzie mieć w tym znaczący udział. W scenariuszu NZE zmianie ulegnie sposób ogrzewania pomieszczeń, przy czym udział dom w ogrzewanych gazem ziemnym spadnie z niemal 30 obecnie do mniej niż 0,5% w 2050 r., natomiast udział dom w ogrzewanych energią elektryczną wzrośnie z niemal 20% obecnie do 35% w 2030 r. i do około 55% w 2050 r. (Wykres 3.29).

---

---

Wysokowydajne elektryczne pompy ciepła staną się podstawową technologią ogrzewania pomieszczeń w scenariuszu NZE, przy czym miesięczna liczba instalacji pomp ciepła na świecie wzrośnie z 1,5 mln obecnie do około 5 mln w 2030 r. i 10 mln w 2050 r. W niektórych najzimniejszych strefach klimatycznych stosowane będą również hybrydowe pompy ciepła, ale będą one zaspokajać nie więcej niż 5% zapotrzebowania na ciepło w 2050 roku.

Jednak nie we wszystkich budynkach pompa ciepła jest najlepszym sposobem na dekarbonizację, a kotły wykorzystujące bioenergię, termiczną energię słoneczną, ciepło sieciowe, gazy niskoemisyjne w sieciach gazowych i wodorowe ogniwa paliwowe odgrywają ważną rolę w zapewnieniu gotowości światowych zasobów budowlanych do osiągnięcia zerowej emisji dwutlenku węgla do 2050 r. Bioenergia zaspokoi 10% zapotrzebowania na ogrzewanie pomieszczeń do 2030 r. i ponad 20% do 2050 r. Energia słoneczna jest preferowaną technologią odnawialną do ogrzewania wody, zwłaszcza tam, gdzie zapotrzebowanie na ciepło jest niskie; w scenariuszu NZE do 2050 r. będzie ona zaspokajać 35% zapotrzebowania, w porównaniu z 7% obecnie. Sieci ciepłownicze pozostaną atrakcyjną opcją dla wielu zwartych ośrodków miejskich, gdzie instalacja pomp ciepła jest nieracjonalna, w scenariuszu NZE w 2050 r. zapewnią one ponad 20% zapotrzebowania na energię końcową do ogrzewania pomieszczeń, w porównaniu z nieco ponad 10% obecnie. Od 2025 r. w scenariuszu NZE nie będą sprzedawane na świecie nowe kotły węglowe i olejowe. Sprzedaż kotłów gazowych spadnie o ponad 40% w stosunku do obecnego poziomu do 2030 r. i o 90% do 2050 r. Do 2025 r. w scenariuszu NZE wszystkie sprzedawane kotły gazowe będą zdolne do spalania 100% wodoru, a więc będą gotowe do zerowej emisji dwutlenku węgla. Udział gaz w niskoemisyjnych (wodoru, biometanu, metanu syntetycznego) w gazie dostarczanym do budynków wzrośnie z niemal zera do 10% do 2030 r. do ponad 75% do 2050 r. Budynki, które spełniają normy energetyczne przepis w budowlanych dotyczących budynków gotowych do zerowej emisji dwutlenku węgla, zmniejszają zapotrzebowanie nie tylko na ogrzewanie, ale także na chłodzenie pomieszczeń, które jest najszybciej rosnącym zastosowaniem końcowym energii w budynkach od 2000 r. W 2020 r. chłodzenie pomieszczeń odpowiadało jedynie za 5% całkowitego zużycia energii w budynkach na całym świecie, ale zapotrzebowanie na chłodzenie prawdopodobnie znacznie wzrośnie w nadchodzących dziesięcioleciach w związku z rosnącymi dochodami i coraz cieplejszym klimatem. W scenariuszu NZE, w 2050 r. 60% gospodarstw domowych będzie mieć klimatyzator, w porównaniu z 35% w 2020 r. Wysoce efektywne energetycznie przegrody zewnętrzne budynków, w tym konstrukcje zgodne z zasadami architektury bioklimatycznej oraz odpowiednia izolacja, mogą zmniejszyć zapotrzebowanie na chłodzenie pomieszczeń o 30-50%, zapewniając jednocześnie większą odporność podczas ekstremalnych upałów. W scenariuszu NZE zapotrzebowanie na energię elektryczną do chłodzenia pomieszczeń będzie wzrastać o 1% rocznie i w 2050 r. osiągnie poziom 2500 TWh. Bez 2000 TWh oszczędności wynikających z ulepszenia przegród zewnętrznych budynków mieszkalnych i bardziej wydajnych urządzeń, zapotrzebowanie na chłodzenie pomieszczeń byłoby prawie dwukrotnie wyższe.

Urządzenia domowe i oświetlenie

Urządzenia elektryczne i oświetlenie staną się znacznie bardziej wydajne w ciągu następnych trzech dekad w scenariuszu NZE dzięki działaniom przewidzianym w politykach i postępowi technicznemu. Do 2025 r. w scenariuszu NZE ponad 80% wszystkich urządzeń AGD i klimatyzatorów sprzedawanych w gospodarkach rozwiniętych będzie wykorzystywać najlepsze dostępne obecnie na tych rynkach technologie, a w połowie lat 2030. udział ten wzrośnie do 100%.

Na rynkach wschodzących i w gospodarkach rozwijających, w których do 2050 r. będzie użytkowana ponad połowa urządzeń AGD i klimatyzatorów, scenariusz NZE zakłada w ciągu najbliższej dekady falę działań politycznych, która doprowadzi do tego, że 80% urządzeń sprzedawanych na tych rynkach w 2030 r. będzie tak samo efektywne jak najlepsze dostępne obecnie technologie w gospodarkach rozwiniętych, a do 2050 r. ich udział wzrośnie do blisko 100% (Wykres 3.30). Udział żarówek diodowych (LED) w całkowitej sprzedaży żarówek osiągnie 100% do 2025 roku we wszystkich regionach. Minimalne normy charakterystyki energetycznej zostaną uzupełnione o wymogi dotyczące inteligentnego sterowania urządzeniami AGD w celu ułatwienia reakcji po stronie popytu we wszystkich regionach.

---

---

Zużycie energii w budynkach będzie w coraz większym stopniu koncentrować się na sprzęcie i urządzeniach elektrycznych, elektronicznych i podłączonych. Udział energii elektrycznej w zużyciu energii w budynkach wzrośnie w scenariuszu NZE z 33% w 2020 r. do około dwóch trzecich w 2050 r., przy czym w wielu budynkach będzie stosowane zdecentralizowane wytwarzanie energii elektrycznej z wykorzystaniem lokalnych paneli fotowoltaicznych, akumulatorowych magazyn w energii i ładowarek pojazd w elektrycznych. W tym samym okresie liczba budynków mieszkalnych wyposażonych w panele fotowoltaiczne wzrośnie z 25 milionów do 240 milionów. W scenariuszu NZE inteligentne systemy sterowania będą przesuwać elastyczne wykorzystanie energii elektrycznej w czasie tak, aby odpowiadało ono wytwarzaniu energii z lokalnych źródeł odnawialnych lub aby zapewnić usługi elastyczności systemowi elektroenergetycznemu, natomiast zoptymalizowane ładowanie akumulator w domowych i ładowanie pojazd w elektrycznych pozwoli gospodarstwom domowym na interakcję z siecią. Zmiany te przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i obniżenia kosztów transformacji energetycznej poprzez łatwiejsze i tańsze włączanie odnawialnych źródeł energii do systemu.

W najbliższym czasie rządy będą musiały podjąć decyzje dotyczące przepisów i norm energetycznych dla budynków, odchodzenia od paliw kopalnych, wykorzystania gaz w niskoemisyjnych, przyspieszenia modernizacji i zachęt finansowych w celu zachęcenia do inwestycji w przekształcenia energetyczne w sektorze budynków. Decyzje te będą najbardziej skuteczne, jeśli skupią się na obniżeniu emisyjności całego łańcucha wartości, uwzględniając nie tylko budynki, ale również sieci energetyczne i infrastrukturalne, które je zasilają, jak również szersze kwestie, w tym rolę sektora budownictwa i planowania miejskiego. Tak podejmowane
decyzje mogą przynieść szersze korzyści, zwłaszcza w zakresie zmniejszenia ubóstwa energetycznego.

Rządy muszą natychmiast podjąć działania w celu zapewnienia, że budynki przystosowane do zerowej emisji
dwutlenku węgla staną się nową normą na całym świecie przed 2030 r., w przypadku budynków zarówno nowych, jak i modernizowanych. Wymaga to od rząd w podjęcia działań przed 2025 r., aby zapewnić wdrożenie norm energetycznych określonych w przepisach budowlanych dla budynków przystosowanych do zerowej emisji dwutlenku węgla najpóźniej do 2030 r. Chociaż cel ten dotyczy wszystkich regionów, sposoby przekształcenia wszystkich budynków w przystosowane do zerowej emisji różnią się znacznie w zależności od regionu i strefy klimatycznej; to samo dotyczy strategii w zakresie technologii ogrzewania i chłodzenia. Rządy powinny rozważyć utorowanie drogi poprzez przystosowanie budynków publicznych do zerowej emisji dwutlenku węgla w ciągu najbliższej dekady.

Rządy będą musiały znaleźć sposoby na to, aby nowe budynki i budynki modernizacje przystosowane do zerowej emisji stały się przystępne cenowo i atrakcyjne dla właścicieli i użytkownik w poprzez eliminację barier finansowych, zajęcie się problemem barier wynikających z podziału zachęt oraz zminimalizowanie zakłóceń w użytkowaniu budynku. Pewną rolę w tym zakresie mogą odegrać świadectwa charakterystyki energetycznej budynków, ekologiczne umowy najmu, finansowanie obligacji ekologicznych oraz modele „płać w miarę oszczędzania”. Uczynienie modernizacji budynków do standardu budynków gotowych do zerowej emisji głównym filarem strategii ożywienia gospodarczego na początku 2020 r. jest niekwestionowanym działaniem mającym na celu przyspieszenie postępu w kierunku sektora budynków o zerowej emisji. Rezygnacja z możliwości zwiększenia efektywności wykorzystania energii w budynkach spowodowałaby wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną związanego z elektryfikacją zastosowań energii w sektorze budynków oraz znacznie utrudniłaby dekarbonizację systemu energetycznego i zwiększyłaby jej koszty (Ramka 3.5).

---

Ramka 3.5 ⊳ Jaki byłby wpływ braku wzrostu globalnych wskaźników modernizacji do 2,5%?

Dekarbonizacja ogrzewania w istniejących budynkach w scenariuszu NZE opiera się na głębokiej modernizacji większości istniejących obiekt w budowlanych. Doprowadzenie do tego, aby do 2050 r. prawie wszystkie budynki spełniały wymogi norm energetycznych określonych w przepisach budowlanych dla budynków przystosowanych do zerowej emisji dwutlenku węgla, wymagałoby wskaźnik w modernizacji na poziomie 2,5% rocznie do 2030 r., w porównaniu z obecnym poziomem poniżej 1%. Modernizacja może być uciążliwa dla mieszkańców, wymaga wysokich nakład w inwestycyjnych i może napotykać trudności związane z uzyskaniem pozwoleń. Z tego względu osiągnięcie wymaganego tempa i zakresu modernizacji w nadchodzących latach jest największym wyzwaniem stojącym przed sektorem budynków. Jakiekolwiek opóźnienie w osiągnięciu wskaźnika rocznego modernizacji w wysokości 2,5% do 2030 r. wymagałoby tak gwałtownego wzrostu tego wskaźnika, że modernizacja zdecydowanej większości budynków do 2050 r. stałaby się praktycznie niemożliwa. Modelowanie wskazuje, że dziesięcioletnie opóźnienie przyspieszenia tempa modernizacji spowodowałoby wzrost zapotrzebowania na energię do ogrzewania pomieszczeń mieszkalnych o 25%, a zapotrzebowania na anergię do chłodzenia pomieszczeń o ponad 20%, co przełożyłoby się na 20% wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną w 2050 r. w stosunku do scenariusza NZE (Wykres 3.31). Spowodowałoby to większe obciążenie sektora energii, który musiałby zainstalować więcej mocy wytwórczych opartych na technologiach niskoemisyjnych. W Casusie Opóźnionej Modernizacji, polityki i przejście na inne paliwa nadal powodowałyby spadek popytu na paliwa kopalne, ale do 2050 r. spalono by dodatkowo paliwa kopalne zawierające 15 EJ energii, emitując 1 Gt CO2.

---

---

Rządy muszą ustanowić polityki w zakresie kotłów oraz pieców węglowych i olejowych do ogrzewania pomieszczeń i wody, które w scenariuszu NZE nie będą już dostępne w sprzedaży po roku 2025. Konieczne będą również działania rządu mające na celu zapewnienie tego, aby nowe kotły gazowe były w stanie spalać gazy niskoemisyjne (być gotowe do wykorzystania wodoru) w zdekarbonizowanych sieciach gazowych. Zwiększa to znaczenie dostępności przekonujących alternatyw dla wycofywanych typ w kotłów, w tym wykorzystania pomp ciepła, wydajnych pieców na drewno (wykorzystujących zrównoważone dostawy drewna), energii miejskiej, fotowoltaiki, termicznej energii słonecznej i innych technologii energii odnawialnej. To, które
alternatywy są najlepsze, będzie w pewnym stopniu zależeć od warunków lokalnych, ale w większości przypadków elektryfikacja będzie najbardziej efektywną energetycznie i opłacalną opcją niskoemisyjną, a dekarbonizacja i rozbudowa lokalnych sieci energetycznych będzie prawdopodobnie mieć sens tam, gdzie pozwala na to gęstość zaludnienia. Wykorzystanie biometanu lub wodoru w istniejących lub zmodernizowanych sieciach gazowych może być najlepszym rozwiązaniem w obszarach, w których bardziej efektywne
rozwiązania alternatywne nie są możliwe.

Rządy muszą również podjąć decyzje dotyczące minimalnych standard w charakterystyki energetycznej (MSCE).Zgodnie z założeniami scenariusza ZEN, wszystkie kraje najpóźniej do 2025 r. wprowadzą MSCE dla wszystkich najważniejszych kategorii urządzeń, ustalone na najbardziej rygorystycznych poziomach obowiązujących w gospodarkach rozwiniętych. Oznaczałoby to m.in. zakończenie do tego czasu sprzedaży standardowych żarówek, halogen w i świetlówek kompaktowych. Ustalenie MSCE na odpowiednim
poziomie będzie wymagać starannego planowania; pomocną rolę w utrzymaniu koszt w na niskim poziomie mogłaby odegrać współpraca międzynarodowa w celu ujednolicenia standardów i celów.

Systemowy charakter scenariusza NZE oznacza, że strategie i polityki dotyczące budynków będą funkcjonować
najlepiej, jeśli zostaną dostosowane do strategii i polityk przyjmowanych w odniesieniu do system w energetycznych, planowania urbanistycznego i mobilności. Pomogłoby to w zapewnieniu udanego rozpowszechnienia zintegrowanych z budynkami technologii fotowoltaicznych, magazynowania energii w akumulatorach i inteligentnych systemów sterowania, tak aby budynki stały się aktywnymi dostawcami usług dla sieci. Przyczyniłoby się to również do wspierania wdrażania inteligentnej infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych. Polityka zachęcająca do gęstej zabudowy miejskiej o mieszanym przeznaczeniu w połączeniu z łatwym dostępem do usług lokalnych i transportu publicznego mogłaby zmniejszyć zależność od prywatnych
pojazdów (zob. Rozdział 2). Istnieją również powiązania między strategiami dotyczącymi budynków a środkami mającymi na celu zmniejszenie emisji dwutlenku węgla związanego z nowym budownictwem, które w scenariuszu NZE spadnie do 2050 r. o 95%.

---

Wywiad został opublikowany w specjalnym numerze Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Wydanie poświęcone jest POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.

Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronach: 15-22.

W numerze specjalnym COW zestawiliśmy najważniejsze raporty z 2021 roku pokazujące jak zmieni się znaczenie sektora budynków w związku z wyzwaniami klimatycznymi i środowiskowymi, a także jakie zmiany prawne dla tego sektora są aktualnie negocjowane w Unii Europejskiej w ramach pakietu „Fit for 55”.

Kryteriami wyboru raportów do zestawienia były – niezależność i wiarygodność instytucji, które wykonały analizy oraz ich wpływ na proces legislacyjny w Unii Europejskiej, który przełoży się na uwarunkowania krajowe.

W zestawieniu prezentujemy skróty raportów Międzynarodowej Agencji Energii (International Energy Agency, w skr. IEA) „Net-Zero do 2050. Mapa drogowa dla globalnego sektora energetycznego” oraz Wspólnotowego Centrum Badawczego (Joint Research Centre, w skr. JRC) przy Komisji Europejskiej „Wyzwania UE w redukcji użycia paliw kopalnych w budynkach”.

Co ważne – wnioski i rekomendacje z obu raportów mają odzwierciedlenie w przyjętych przez Komisję Europejską w 2021 roku propozycjach legislacyjnych w ramach pakietu „Fit for 55”, w tym rewizji dyrektyw ‒ o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD), efektywności energetycznej (EED) oraz odnawialnych źródłach energii (REDII). Pakiet zawiera szereg zmian, których wspólnym mianownikiem jest ustawienie sektora budynków, zarówno nowo budowanych jak i modernizowanych, w centrum działań proklimatycznych w Unii. Wynika to przede wszystkim z potencjału zmian, który dotyczy budynków jako jednego z najbardziej energochłonnych sektorów. Budynki odpowiadając łącznie za 40% zużycia energii w całej Unii emitują 36% gazów cieplarnianych.

Zaproponowane przez KE podejście (rys.) sprowadza się do wdrożenia szybszej ścieżki dekarbonizacji budynków, przy jednoczesnym zwiększaniu efektywności energetycznej oraz udziału odnawialnych źródeł w produkcji ciepła i energii elektrycznej, które są zużywane w budynkach. „Fit for 55” będzie w praktyce mobilizować i obligować do działań wdrażających zmiany w budynkach w sposób spójny – zamieniając wykorzystanie kopalnych źródeł energii na odnawialne, przy jednoczesnym wdrażaniu standardów efektywności energetycznej. Takie podejście ma zapewnić największą efektywność inwestycji. Zmiany dotkną m.in. budynków w najgorszym standardzie – gdyż tutaj potencjał korzyści jest największy, budynków użyteczności publicznej wszystkich szczebli, w tym szkół, szpitali itp. – gdzie zmiany mają być wprowadzane najszybciej, a także nowych budynków, które jak najszybciej mają być zdekarbonizowane. Jasno widoczny w regulacjach jest główny trend rozwoju sektorów energii, tj. ich elektryfikacji w oparciu o czystą energię ze źródeł odnawialnych, która w pierwszej kolejności obejmować będzie sektor ciepła i chłodu oraz transport drogowy. Jest to zbieżne z projekcjami rozwoju technologii i zmian na rynku analizowanymi w w/w raportach IEA oraz JRC.

Poniżej przedstawiono wybrane propozycje KE przyjęte w pakiecie „Fit for 55”:

I. Dekarbonizacja

a) ETS2 dla budynków i transportu samochodowego: od 2026 objęcie sektora budynków i transportu drogowego obowiązkiem zakupu uprawnień do emisji CO2;

b) Prąd i ciepło z węgla i gazu bez obniżek podatkowych: zniesienie zwolnień i obniżek stosowanych w opodatkowaniu produktów energetycznych i energii elektrycznej z paliw kopalnych,

c) Zmiana definicji efektywnych systemów ciepłowniczych: wzrost udziału OZE, przejście do bezemisyjnych dostaw ciepła; nowe kryteria na okres 2025-2050 (np. od 2025 – co najmniej 50% OZE, 50% ciepła odpadowego, 75% ciepła z kogeneracji); nowe lokalne systemy ciepłownicze nie mogą zwiększać wykorzystania paliw kopalnych,

d) Efektywność energetyczna bez gazu ziemnego: od 2024 niewliczanie oszczędności wynikających ze stosowania paliw kopalnych, np. w transporcie lub ciepłownictwie (w tym kotłów gazowych) do realizacji celu efektywności energetycznej,

e) Nowe budynki – bezemisyjne: bezemisyjne wszystkie nowe budynki od 2030, a nowe budynki publiczne od 2027 (zużywanie niewielkiej ilości energii, zasilanie OZE, brak emisji gazów cieplarnianych z paliw kopalnych na miejscu),

f) Krajowe plany renowacji budynków: zostaną włączone do KPEiK, będą musiały pokazywać jak paliwa kopalne będą wycofywane z sektora ciepła i chłodu do 2040 i jak budynki będą przekształcone do 2050 w bezemisyjne, państwa mają ułatwić dostęp do finansowania oraz wsparcia technicznego, promowania doradztwa, np. punktów kompleksowej obsługi, przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu,

g) Wycofanie wsparcia finansowego dla paliw kopalnych w budynkach: od 2027 brak możliwości stosowania zachęt finansowych dla kotłów na paliwa kopalne; potwierdzona prawna możliwość stosowania przez państwa zakazu stosowania paliw kopalnych w budynkach.

II. Efektywność energetyczna

a) Wyższe cele do 2030: z 32,5% do 39% energii pierwotnej i 36% końcowej,

b) Większy roczny obowiązek oszczędności energii: z 0,8% do 1,5%, c) Zaangażowanie instytucji publicznych: cel zmniejszenia zużycia energii końcowej o 1,7% w instytucjach publicznych rocznie w każdym państwie; obowiązek renowacji minimum 3% budynków publicznych rocznie rozszerzony na wszystkie organy publiczne, w tym budynków opieki zdrowotnej, edukacji i mieszkalnictwa publicznego ‒ które są własnością organów publicznych; najwyższe klasy efektywności energetycznej wśród kryteriów wszystkich zamówień publicznych (zakup towarów, usług, w tym zakup i wynajem budynków),

d) Kompleksowa ocena sektorów ogrzewania i chłodzenia: taka ocena stanie się częścią KPEiK, władze samorządów ponad 50 tys. mieszkańców będą zachęcane do przygotowania lokalnych planów w zakresie dekarbonizacji ogrzewania i chłodzenia,

e) Świadectwa charakterystyki energetycznej: obowiązek posiadania przez wszystkie budynki publiczne,

f) Kompetencje zawodowe: wśród zadań dla państw członkowskich wzmocnienie systemów certyfikacji i kwalifikacji, programów szkoleniowych m.in. dla dostawców usług energetycznych, dostawców audytów energetycznych, zarządców energii, niezależnych ekspertów i instalatorów elementów budynków.

III. OZE

a) Wyższe cele do 2030: ogólny: z 32% do 40% dla UE; w sektorze budynków: 49% OZE dla UE; w ciepłownictwie systemowym: z 1 do 2,1 p.p. rocznie (z ciepłem/chłodem odpadowym),

b) Wzmocnienie wspólnot energii odnawialnej i lokalnego magazynowania,

c) Wzmacnianie kwalifikacji OZE: wskazanie wymogów certyfikacji instalatorów systemów grzewczych OZE, wspieranie szkoleń,

d) Ograniczenia zużycia biomasy leśnej: od 2027 zakaz wsparcia produkcji energii elektrycznej z biomasy leśnej, kaskadowe wykorzystanie.

IV. Finansowanie modernizacji

a) EU ETS: wszystkie dochody z aukcji obowiązkowo na działania proklimatyczne; dochody z ETS2 na działania proklimatyczne w sektorze budynków i w transporcie; zwiększony Fundusz Modernizacyjny – ogrzewanie/chłodzenie z OZE wśród preferowanych inwestycji, alokacja dla Polski zwiększona o około 50%,

b) Społeczny Fundusz Klimatyczny: wsparcie efektywności energetycznej, czyste systemy ciepła i chłodu oraz czysty transport, alokacja dla Polski – 12,7 mld euro na lata 2025-2032; współfinansowanie państw – co najmniej 50%, beneficjenci: gospodarstwa domowe, mikroprzedsiębiorcy, użytkownicy transportu drogowego.

Zapraszamy Państwa do lektury raportów przedstawionych w niniejszym numerze.

---

---

Artykuł został opublikowany w specjalnym numerze Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Wydanie poświęcone jest POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.

Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronach: 13-14.

Redakcja: Dlaczego dekarbonizacja ogrzewania budynków w Unii Europejskiej ma się opierać na produkcji energii z OZE i elektryfikacji ogrzewania za pomocą elektrycznych pomp ciepła? Jaki ma to wpływ na tempo dekarbonizacji ogrzewania budynków?

Paweł Lachman: Po pierwsze jest już dostępnych wiele niezależnych analiz z ostatnich pięciu lat pokazujących, że jest to możliwe i gospodarczo opłacalne. Po drugie, jestem przekonany, że stosunkowo niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że już w tej chwili wartość pośredniej emisji CO2 związanej z energią elektryczną zużywaną w Europie jest porównywalna z wartością średniej emisji CO2 ze spalania gazu ziemnego, oczywiście odnosząc to np. do 1 kWh ciepła. W przypadku zastosowania elektrycznej pompy ciepła o sezonowym współczynniku efektywności (SCOP) równym 3, emisja CO2 odniesiona do 1 kWh ciepła wytworzonego przez elektryczną pompę ciepła jest już teraz trzykrotnie niższa niż pochodząca z kotła gazowego. Jak spojrzymy na wykres 1 to w Europie są takie kraje, np. Finlandia, Szwecja czy Francja, gdzie już teraz pośrednia emisja CO2 z ciepła wytwarzanego przez powietrzną czy gruntową pompę ciepła jest już ponad 10 krotnie niższa niż emisja z kondensacyjnego kotła gazowego. Inaczej wygląda to w Polsce, gdzie emisja CO2 z ciepła powietrznej pompy ciepła jest porównywalna z emisją CO2 z kotła gazowego i o ok. 30% niższa w przypadku zastosowania gruntowej pompy ciepła z SCOP=4.

Po trzecie, istotne jest poprawne przyjęcie perspektywy czasowej przyszłych emisji gazów cieplarnianych. Nas bardziej powinna interesować perspektywa 20-30 lat w kontekście uzyskania neutralności klimatycznej w 2050 roku. Zmienia to diametralnie widzenie w odniesieniu do alternatywnych rozwiązań, jak np. spalanie biomasy drzewnej, czy też spalanie zielonego wodoru, np. zmieszanego z gazem ziemnym. Sądzę, że skrócenie perspektywy przyśpieszy również wycofanie stosowania syntetycznych czynników chłodniczych o dużej wartości GWP w układach chłodniczych, w tym również w pompach ciepła. Zgodnie z prognozami Komisji Europejskiej w 2030 roku pokazanymi na rys. 2 przeciętna, pośrednia emisja CO2 z energii elektrycznej (miks energetyczny) będzie 3-4 krotnie mniejsza niż obecnie; zastosowanie elektrycznej pompy ciepła pozwoli na zmniejszenie przeciętnej pośredniej emisji CO2 nawet ponad 10-12 krotnie w stosunku do emisji powstającej przy spalaniu gazu ziemnego, nawet w najbardziej efektywnym kotle kondensacyjnym.

Podobnie będzie w samochodzie elektrycznym, ładowanym z sieci elektrycznej, gdzie obecnie eksploatacyjna emisja CO2 jest przeciętnie 3-krotnie niższa niż z samochodu spalinowego, a w 2030 roku emisja CO2 z tego samego samochodu będzie już ponad 10 krotnie niższa. Odnosząc to do sytuacji w Polsce jestem przekonany, że do 2030 r. pośrednia emisja CO2 z energii elektrycznej spadnie około 2-3 krotnie, co w podobnej proporcji obniży emisję gazów cieplarnianych z elektrycznych pomp ciepła. Z punktu widzenia transformacji energetycznej w Europejskim Zielonym Ładzie jeszcze istotniejsza jest perspektywa 2040 roku. Komisja Europejska zakłada, że przeciętna emisja CO2 z energii elektrycznej UE będzie niższa niż 15-20 g/kWh, co oznacza, że pośrednia emisja CO2 związana z wytworzeniem 1 kWh ciepła przez elektryczne pompy ciepła będzie znacznie niższa niż 10 g CO2/kWh. Okres użytkowania pompy ciepła to ok. 20 lat w przypadku powietrznych pomp ciepła i około 25 lat w przypadku gruntowych pomp ciepła. Czyli za ok. dwadzieścia lat, obecnie montowane pompy ciepła będą już zeroemisyjne, zarówno pod względem emisji CO2, jak i zanieczyszczeń powietrza. Wspomniana prognoza zmieni też znacząco sytuację w zakresie czynników chłodniczych stosowanych w pompach ciepła w kierunku powszechniejszego wprowadzania naturalnych czynników chłodniczych, o niskim GWP. Proste analizy wskazują, że już w latach 30-tych XXI wieku bezpośrednia emisja gazów cieplarnianych (dotychczas stosowanych czynników chłodniczych – wyrażona w CO2) spowodowana nieszczelnościami urządzeń chłodniczych i pomp ciepła będzie porównywalna lub większa niż emisja pośrednia związana z energią elektryczną zużywaną te urządzenia. Można to wyjaśnić na przykładzie popularnego czynnika chłodniczego stosowanego obecnie w pompach ciepła, czyli R32. Wartość współczynnika globalnego ocieplenia GWP100 R32 wynosi około 675, a wg ostatniego raportu IPCC nawet 771. Natomiast wg danych IPCC z 2021 wartość GWP w perspektywie 20 letniej (GWP20) wynosi 2530. Wg mojej analizy emisja bezpośrednia związana z wytworzeniem 1 kWh ciepła w pompie ciepła z czynnikiem o wartości GWP100R32 będzie wynosić około 4 g/kWh, a w przypadku przyjęcia GWP 20 letniego (GWP20) już blisko 15 g/kWh. Zmienia to całkowicie perspektywy powszechnego zastosowania w pompach ciepła naturalnych czynników chłodniczych, takich jak R290 (propan), którego GWP100 wg IPCC z 2021 wynosi 0,072 g/kWh, a w przypadku przyjęcia perspektywy 20 letniej (GWP20) wynosi 0,02 g/kWh.

Jakie są inne realne możliwości dekarbonizacji ogrzewania w Unii Europejskiej i jak wygląda ich emisyjność oraz możliwość zastosowania w perspektywie do 2050 roku? Czy taką alternatywą jest spalanie biomasy w budynkach, np. w formie pelletu drzewnego czy też drewna?

Paweł Lachman: Warto wrócić do kwestii skrócenia perspektywy działań. Jest to po prostu związane z tym, że neutralność klimatyczna w Europie ma by osiągnięta już za niecałe trzydzieści lat. Przypomnijmy – neutralność emisyjna, nazywana też neutralnością klimatyczną, węglową lub zerową emisją netto, oznacza równowagę między emisją CO2 i jego pochłanianiem z atmosfery przez tzw. Pochłaniacze dwutlenku węgla. Spójrzmy na wykresy związane z pochłanianiem CO2 przez lasy (p. rys. 3) – tzw. LULUCF – Land Use, Land Use Change and Forestry) oraz na prognozy emisji CO2 w Europie w 2030 roku przedstawione przez Komisję Europejską. Na rysunku 3 widać, że pochłanianie CO2 przez lasy w Europie będzie znacznie spadać.

Często twierdzi się, że biomasa jest paliwem „niskoemisyjnym” lub „neutralnym węglowo”, co oznaczałoby, że CO2 emitowany przy spalaniu biomasy nie przyczynia się do zmian klimatycznych. Myślę, że w perspektywie najbliższych 50 lat można uznać spalanie biomasy za neutralne klimatycznie, pytanie czy mamy tyle czasu. W 2018 roku prof. Sterman opublikował w czasopiśmie Environmental Research Letters wyniki badań, które wskazują na to, że emisja dwutlenku węgla ze spalania drewna jest w rzeczywistości wyższa niż ze spalanie węgla, ponieważ drewno zawiera więcej wody – drewno nawet po wysuszeniu i skompresowaniu w pelet – jest mniej wydajnym źródłem ciepła. Z badań wynika, że rosnące drzewa potrzebowałyby od 44 do 104 lat, aby wchłonąć nadmiar CO2 i sprawić, że drewno będzie bardziej ekologicznym paliwem niż węgiel. Jak z kolei zauważają autorzy Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej JRC w raporcie pod tytułem „Wykorzystanie biomasy drzewnej do produkcji energii w Unii Europejskiej” z 2021 r. przekształcona dyrektywa w sprawie
odnawialnych źródeł energii (dyrektywa REDII 2018/2001) zakłada zerową emisję CO2 w momencie spalania biomasy. Jak twierdzą naukowcy z JRC, agendy naukowej Komisji Europejskiej, błędne jest stwierdzenie, że bioenergia jest zakładana jako „neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla” w szerszych ramach klimatycznych i energetycznych Unii Europejskiej. Wpływ na emisję dwutlenku węgla każdej zmiany w zarządzaniu lub użytkowaniu drewna w stosunku do okresu historycznego jest w pełni liczony w sektorze LULUCF i wspomniane tezy potwierdzają dane statystyczne. Jeżeli spojrzymy na rys. 3 to w najbliższych latach spadnie zdolność pochłania CO2 przez lasy w Europie, w tym tak- że w Polsce. W ostatnich kilku latach w Polsce (do 2019 r.) wartość LULUCF drastycznie spadła, bo prawie o 50%. Wg KOBIZE w 2019 r. w Polsce lasy pochłaniały ok. 15 mln ton CO2, a w poprzednich latach było to ok. 30 mln ton. Dodajmy do tego, że emisja CO2, pochodząca ze spalanej biomasy wynosiła w 2019 roku ok. 30 mln ton CO2. Przyznam, że zestawienie tych faktów jest dla mnie wręcz szokujące.

A jak wygląda sytuacja związana ze spalaniem zielonego wodoru w budynkach?

Paweł Lachman: Jeżeli wziąć pod uwagę niezależne opracowania, które powstały w ciągu ostatnich 3 lat (w rozumieniu niezależności od producentów urządzeń grzewczych, czy firm związanych z paliwami kopalnymi), to w przyszłości spalanie zielonego lub niebieskiego wodoru na potrzeby ogrzewania będzie bardzo mocno ograniczone. Główne wnioski z kilkunastu analiz to m.in. to, że ogrzewanie budynków mieszkalnych ma najniższy priorytet wśród zastosowań zielonego wodoru i nie jest on zalecany do ogrzewania ze względu na niską efektywność procesową i istotnie wyższe koszty wytwarzania. Np. w jednym z badań postawiono wniosek, że ogrzewanie za pomocą wodoru kosztowałoby użytkowników w 2050 r. o 73% więcej niż ogrzewanie z sieci ciepłowniczej lub elektrycznymi pompami ciepła. Odpowiedzi dot. kierunku ogrzewania budynków dały niedawno rządy Wielkiej Brytanii i Niemiec. W Wielkiej Brytanii planuje się wycofanie ze sprzedaży kotłów gazowych do końca 2035 roku, z bardzo mocnym postawieniem na połączenie termomodernizacji z powszechnym stosowaniem elektrycznych pomp ciepła; w 2028 r. liczba sprzedawanych pomp ciepła ma wynieść co najmniej 700 tys. szt. A warto dodać, że Wielka Brytania ma obecnie największy w Europie rynek sprzedaży kotłów gazowych (ok. 1,5 mln rocznie). Z kolei w Niemczech nowy rząd założył, że nastąpi wzrost zamontowanych pomp ciepła z około 1 mln szt. Do liczby 4-6 mln sztuk do końca 2030 roku. Ambicją Niemców jest to, aby udział OZE w produkcji energii elektrycznej wyniósł 80% w 2030 r., a całkowita dekarbonizacja produkcji energii elektrycznej nastąpiła do końca 2035 r. Pozwoli to zatem na 100% dekarbonizację ciepła wytwarzanego za pomocą elektrycznych pomp ciepła oraz dekarbonizację transportu elektrycznego. Jestem przekonany, że to co dzieje się u naszych zachodnich sąsiadów jeszcze mocniej przyśpieszy transformację energetyczną w całej Unii Europejskiej.

Dziękujemy za rozmowę

Redakcja Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja

---

---

Wywiad został opublikowany w specjalnym numerze Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Wydanie poświęcone jest POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.

Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronach: 10-12.

Redakcja: Jakie jest znaczenie dokumentów omawianych w niniejszym numerze (mapa drogowa IEA, rewizja Dyrektywy EPBD oraz raport JCR) z punktu widzenia Fraunhofer ISE i branży technologii grzewczych w Europie?

Marek Miara: Przynajmniej częściowo są to różne punkty widzenia. Dla nas (dla Instytutu Fraunhofera ISE) nie są one zaskoczeniem, jeśli chodzi o przekaz merytoryczny. Powiem więcej, są one raczej potwierdzeniem wielu naszych opracowań i badań prezentowanych przez ostatnie lata. Wymienione dokumenty są również bardzo różne w swoim charakterze. Opracowanie JRC jest naukowym potwierdzeniem faktu, iż celów klimatycznych nie da się osiągnąć adresując lub rozwiązując tylko jeden z problemów. Niezbędne są działania na wielu frontach. W tym konkretnym przypadku, nie wystarczy sama termomodernizacja, ani sama dekarbonizacja ciepła. Konieczne są oba działania. Dyrektywa EPBD jest, jak sama nazwa wskazuje, dokumentem zalecającym pewien pożądany obowiązek prawny. Państwa członkowskie muszą na te zalecenia odpowiednio zareagować, dostosowując własne ustawodawstwo. Wreszcie trzeci dokument, moim zdaniem niezwykle ważny i rewolucyjny, to mapa drogowa, a więc opis sposobu dojścia do celu na poziomie globalnym. Organizacja IEA nie była w swoich dotychczasowych raportach specjalnie postępowa jeśli chodzi o szeroko rozumiane zastosowanie odnawialnych źródeł energii. W tym opracowaniu wskazuje jednak jednoznacznie, że właśnie ich szerokie zastosowanie jest jedynym rozwiązaniem na przyszłość.

Dla branży technologii grzewczych w Europie wszystkie trzy dokumenty wskazują w dość jednoznaczny sposób jakie technologie mają przyszłość oraz w jakim wymiarze ilościowym muszą one być zastosowane. Te zalecania przekładają się na bezpieczeństwo w planowaniu i rozwoju przyszłych strategii firm branży technologii grzewczych. Doskonale widać to na przykładzie pojawiających się w znacznej ilości nowych inicjatyw gospodarczych czy start-up’ów z zakresu pomp ciepła. To właśnie ta technologia jednoznacznie dominuje w przyszłym pokrywaniu zapotrzebowania na ciepło i chłód.

Kończąc odpowiedź, wrócę jeszcze do punktu widzenia Instytutu. Rozwiązywanie wyzwań technologicznych przyszłości wspólnie z przemysłem jest podstawą naszego działania. Wszystkie wymienione dokumenty mówią jedno: w bliższej i dalszej przyszłości nie powinniśmy mieć powodów do nadmiernej nudy.

Redakcja: W grudniu 2021 powstał nowy plan klimatyczno-energetyczny w Niemczech. Na ile zgodny jest z mapą drogową IEA „Net Zero by 2050”?

Marek Miara: W swoim ogólnym kierunku nowy plan w Niemczech oraz mapa drogowa IEA w wielu punktach się pokrywają. Najważniejszym dla mnie punktem w obu dokumentach są ambitne plany w nich zawarte. Konkretne plany niemieckie, to na przykład obowiązek stosowania od roku 2025 systemów grzewczych zapewniających co najmniej 65% udział energii odnawialnej. Równolegle mapa drogowa IEA zaleca zakaz sprzedaży od 2025 urządzeń grzewczych wykorzystujących kopalne źródła energii. Oba te zalecenia są niemalże równoznaczne. Oba dokumenty mówią też o znacznym przyroście produkcji energii elektrycznej z wiatru i słońca do roku 2030. Konkretne plany niemieckie zakładają potrojenie obecnych mocy. Również plany dotyczące zastosowania pomp ciepła pokrywają się ze sobą. Globalne plany IEA są równie ambitne jak plany niemieckie. Nowy minister przemysłu i ochrony klimatu zapowiedział 4 do 6 milionów pomp ciepła zainstalowanych w Niemczech do 2030 roku. Jest to wielka szansa, ale i niemałe wyzwanie dla całej branży.

Redakcja: Jaki będzie wpływ nowej polityki gospodarczej Niemiec na inne kraje Unii Europejskiej?

Marek Miara: Trudno odpowiedzieć na to pytanie już teraz. Osobiście mam nadzieję, że będzie to wpływ bardzo pozytywny. W ostatnich latach Niemcy nie byli raczej na pierwszej linii, jeśli chodzi o ustawodawstwo proklimatyczne. Z drugiej strony na co dzień odczuwam, jak ważne są w Niemczech tematy związane, ogólnie mówiąc, z ochroną środowiska. Pokazują to choćby wyniki ostatnich wyborów, a w ich konsekwencji nowe ustawodawstwo lub jego zapowiedzi. Wspomniana „nowa polityka” skonkretyzuje się już wkrótce w postaci dwóch „fal” ustaw i rozporządzeń, które zapowiedziane są na wiosnę i lato. Wszystko wskazuje na to, że będą to dokumenty bardzo ambitne. I jednocześnie dobre przykłady do naśladowania dla innych krajów Unii Europejskiej.

Dziękujemy za rozmowę

Redakcja Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja

---

---

Wywiad został opublikowany w specjalnym numerze Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Wydanie poświęcone jest POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.

Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronie: 9.

Przedstawiamy wypowiedzi przedstawicieli organizacji zrzeszonych w POBE opublikowane w wydaniu specjalnym czasopisma Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja (luty 2022 r.).

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

Działania POBE w najbliższych latach w/g nas powinny rozwijać się w następujących obszarach:

● bieżąca i perspektywiczna analiza zmieniających się warunków aktywności gospodarczej dla branży budowlanej w oparciu o przepisy UE jak i ustawodawstwo polskie, inicjowanie możliwości powstania nowych potrzebnych branży uregulowań;

● aktywny udział w konsultowaniu i opiniowaniu istniejących i tworzonych przepisów w różnych segmentach branżowych budownictwa;

● wymiana informacji o działaniach podejmowanych przez organizacje należące do POBE, współdziałanie i proponowanie włączenia się do realizowanych przedsięwzięć.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

Wyzwania w zakresie transformacji budynków w Polsce do 2030 r. wynikają z faktu szybkiej zmiany technologii w branży instalacyjnej, co pokazało, że nienależycie nadążamy z przygotowaniem kadr wykonawczych. Brakuje instalatorów przygotowanych do realizacji systemów instalacyjnych wykorzystujących pompy ciepła współpracujące z instalacjami PV, a także rozumienia i prawidłowego doboru szeroko rozumianych instalacji hybrydowych. Jednocześnie zbyt wolno wzrastający poziom wiedzy inwestorów, którzy często termomodernizację budynku nadal rozumieją wyłącznie przez fakt wymiany źródła ciepła. Również wzrost cen energii i dalsza mało optymistyczna perspektywa w tym zakresie już dziś powoduje powrót do stałopalnych źródeł ciepła.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

Główną intencją do podjęcia współpracy początkowo siedmiu, a obecnie już dwunastu organizacji branżowych była potrzeba wspólnego działania różnych środowisk ponad ewentualnymi różnicami i często partykularnymi interesami. Wiemy, że praktycznie w każdym kraju w UE nastąpił proces tworzenia podobnych platform współpracy organizacji związanych z efektywnością energetyczną budynków. W ramach POBE przyjęliśmy transparentne i demokratyczne zasady działania, co pozwala na uszanowanie zdania wszystkich uczestników porozumienia. Np. w przypadku przyjmowania wspólnych stanowisk porozumienia wymagana jest jednomyślność. Chcemy jako POBE skutecznie współpracować z administracją publiczną, ale też komunikować się z instalatorami, projektantów, z pracownikami naukowymi uczelni technicznych i innymi osobami z obszaru efektywności budynków. Istotna rolą porozumienia jest również wzajemne inspirowanie działań naszych organizacji.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

Główne wyzwania wynikają wprost z potrzeby efektywnego wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu. W założeniach zarówno w dyrektywie EPBD z 2018 r., jak i w strategii UE Fala Renowacji z 2020 r., każdy budynek mieszkalny w Unii Europejskiej w 2050 będzie budynkiem efektywnym energetycznie, jak i neutralnym klimatycznie co będzie niezwykle dużym i trudnym wyzwaniem w Polsce. Budynki to w tej dekadzie priorytet działań UE – wcześniej, w poprzednich latach Komisja Europejska skupiała się na reformie sektora elektroenergetycznego. Obecnie sektor budynków zyskuje szczególna rolę ze względu na duży udział emisji gazów cieplarnianych, ale też ze względów politycznych. Warto pamiętać, że w budynkach spędzamy statystycznie ponad 90% czasu. Widać potrzebę połączenia działań dot. wzrostu komfortu mieszkańców, cyfryzacji i dekarbonizacji z jednoczesną termomodernizacją budynków. To co jest bardzo ważne to wdrażanie skutecznych rozwiązań, które pozwolą na walkę z ubóstwem energetycznym. Nowy projekt dyrektywy EPBD wprowadza nowy standard energetyczny budynków nazwany jako budynki zeroemisyjne. Widzimy jako POBE wyraźną potrzebę stworzenia już teraz polskich standardów zielonych budynków mieszkalnych, zgodnych z taksonomią zrównoważonego finasowania i wpisujących się w nowy zero-emisyjny standard. W mojej ocenie pozwoli to też na przygotowanie pola pod specjalne kredyty dla zielonych inwestycji budowlanych. Ważne kwestie to dopasowanie warunków technicznych budynków do dyrektyw EPBD z 2018 i 2021, jak również wsparcie zmian w zakresie metodologii świadectw charakterystyki energetycznej budynków. Jesteśmy jednym z ostatnich krajów, który nie wprowadził klas energetycznych budynków i trzeba to możliwie szybko zmienić.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

Nowe technologie służące lepszemu wykorzystaniu energii trafiają na rynek przeważnie za pośrednictwem profesjonalnych hurtowni, tak więc również hurtownie będące członkami Związków hurtowni elektrycznych SHE oraz instalacyjno-grzewczych ZHI są istotnymi uczestnikami procesów i realizacji celów modernizacyjnych które stawia sobie porozumienie POBE. Do instalatorów i użytkowników, oprócz coraz bardziej zaawansowanych technicznie produktów musi trafić specjalistyczna informacja i wiedza dotycząca montażu, eksploatacji i serwisu urządzeń. Profesjonalne hurtownie są najskuteczniejsze w tych obszarach działania.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

Dystrybucja materiałów technicznych to bardzo dobra branża na najbliższe lata. Wyzwaniem dla hurtowni będzie zbudowanie kompetencji dla sprawnego przekazywania wiedzy i odpowiedniego wsparcia procesów modernizacyjnych. Czasy taniej energii się kończą, będzie coraz więcej nowych zaawansowanych energooszczędnych wyrobów i technologii a na rynku jeszcze bardziej będzie brakować specjalistów (od projektantów do instalatorów i serwisantów). Potrzebne jest odczarowanie zawodu instalatora (zarówno w branży elektrycznej jak instalacyjno-grzewczej). Współczesny Instalator to wysokiej klasy, dobrze opłacany specjalista a w świadomości społecznej to nadal niezbyt ceniony zawód – trzeba to zmienić. Z innym wyzwaniami sobie poradzimy.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

Porozumienie na rzecz Poszanowania Energii POBE powinno konsekwentnie dążyć do wzmocnienia swojego wizerunku u decydentów i pozostałych interesariuszy. Jednym z najważniejszych działań POBE jest promowanie Porozumienia jako reprezentanta szerokiego spectrum technologii aktywnie zaangażowanych w zwiększanie efektywności energetycznej, rozwój zrównoważonego budownictwa, wdrażanie ambitnej polityki klimatycznej i poprawę jakości środowiska naturalnego w Polsce. Zakres branż współpracujących w ramach POBE stwarza możliwość wypracowania profesjonalnych stanowisk Porozumienia dot. poszczególnych zagadnień. Konkurencyjny charakter niektórych stowarzyszeń czy związków tworzących POBE nie powinien uniemożliwić realizacji nadrzędnych i długofalowych celów określonych w deklaracji programowej Porozumienia.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

Transformacja budynków w Polsce powinna odbywać w sposób zaplanowany i konsekwentny w zgodzie z europejskimi dyrektywami i innymi dokumentami obowiązującymi w Unii Europejskiej. Podstawą działań powinna być długoterminowa strategia renowacji budynków oraz Warunki techniczne zawierające m.in. podwyższone wymagania w zakresie izolacyjności cieplnej budynków. Wśród potencjalnych zagrożeń można wskazać m.in. ekonomiczne ograniczenia właścicieli budynków, niewystarczające np. w odczuciu inwestorów wsparcie programu (finansowanie), negatywny wpływ na gospodarkę pandemii Covid 19, wzrost cen surowców i końcowych wyrobów oraz okresowe kłopoty z ich zakupem, brak profesjonalnych kadr, zmiany przepisów ograniczające w praktyce konkurencję itp.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

Dekarbonizacja budownictwa wymaga przygotowania i działań w wielu obszarach jednocześnie (efektywność energetyczna, rozwój OZE, termomodernizacja, modernizacja infrastruktury sieciowej). POBE skupiające przedstawicieli branż kluczowych dla transformacji budownictwa, stanowi dziś unikalną i jedyną platformę współpracy tych podmiotów. Kluczową, niełatwą rolą Porozumienia w najbliższych latach będzie koordynacja współpracy w sposób obiektywny i kompleksowy, ponieważ tylko taka formuła może stanowić wartościowe i uzasadnione wsparcie działań organów administracji w tym procesie.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

Termoizolacja przegród budynku to jedna z najbardziej uzasadnionych ekonomicznie inwestycji w poprawę efektywności energetycznej budynku. Produktowo i logistycznie branża styropianu jest przygotowana do koniecznej transformacji budynków już w ciągu najbliższych kilku lat. Kluczowa w tym procesie z perspektywy branży izolacji będzie optymalizacja narzędzi zwalczania ubóstwa energetycznego i mechanizmów wsparcia inwestorów. Doświadczenia minionego roku wskazują, że na drodze realizacji celów energetyczno-klimatycznych w obszarze polskiego budownictwa mogą w najbliższych latach stanąć przede wszystkim czynniki globalne – niedobory surowców, rosnące koszty energii oraz brak pracowników, nie tylko tych wykwalifikowanych.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

Podstawą założenia i działania POBE jest troska o bezpieczeństwo energetyczne Polski, poprawę jakości środowiska naturalnego, a w szczególności powietrza. Cele te są zgodne z misją PZITS, którą jest praca na rzecz społeczeństwa przez rozwój inżynierii sanitarnej i inżynierii środowiska służących ochronie zdrowia i środowiska przyrodniczego. Wierzymy, że to od nas samych, inżynierów i techników sanitarnych, zależy jakość zagospodarowania źródeł energii, powietrza, wody, a także odprowadzenie i utylizacja ścieków i odpadów. Działalność PZITS jest bardzo ważna w zakresie wspierania i wprowadzania proekologicznych, oszczędnościowych rozwiązań technicznych, popularyzacji i rozwijania wartościowej wiedzy, wspierania przyjaznego ustawodawstwa. Jednocześnie jako stowarzyszenie naukowo-techniczne dążymy do intensyfikacji transferu nowych technologii i wyników najnowszych badań w praktyce inżynierskiej. W tym zakresie udział PZITS w działalności POBE będzie szczególnie silny w najbliższych latach.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

W budynkach spędzamy zdecydowaną większość życia, a środowisko wewnętrzne wpływa na nasze zdrowie i samopoczucie. Kluczowym wyzwaniem w zakresie ich transformacji jest przede wszystkim zapewnienie jak najwyższego komfortu wewnętrznego z jednoczesnym poszanowaniem i ochroną środowiska zewnętrznego. Stało się to szczególnie istotne w czasach pandemii, kiedy okazało się, że dotychczas stosowane regulacje dotyczące projektowania wentylacji są niewystarczające i proces ten musimy przemodelować praktycznie od początku. Następnym wyzwaniem jest uzyskanie wysokiej jakości warunków wewnętrznych w możliwie niskich, akceptowalnych przez całe społeczeństwo, kosztach (finansowych i ekologicznych). Realizacja tych wyzwań wymaga nie tylko specjalistycznej wiedzy technicznej, ale również wpływu na poziom wiedzy osób, którą dysponują użytkownicy budynków, tj. osoby nie będących specjalistami, jak również przekonania osób tworzących prawo, że kluczem do stosowania nowoczesnych rozwiązań jest przyjazne, zrozumiałe i nadążające za rozwojem techniki Prawo Budowlane.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

Przed nami sporo wyzwań w dziedzinie zwiększania efektywności energetycznej budynków. To nie tylko realizacja celów unijnych czy też norm krajowych. To także niwelacja swoistego długu społecznego, tak by miliony gospodarstw domowych mogły żyć w dobrze ocieplonych i ogrzewanych budynkach. Dlatego rola POBE może być rozumiana dwojako. Z jednej strony oznacza to wpływ na wyznaczanie standardów energetycznych budynków, ich efektywności energetycznej oraz zastosowania odnawialnych źródeł energii. Z drugiej strony POBE promując wysokie standardy budynków może wpływać pozytywnie na ograniczanie niskiej emisji w Polsce. Doskonałym przykładem była wspólna akcja „Dom bez rachunków”. Pracy w zakresie rozwiązań technicznych, prawnych oraz edukacyjnych w najbliższych latach nie zabraknie.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

Z punktu widzenia Stowarzyszenia Branży Fotowoltaicznej POLSKA PV niesłychanie ważne jest szerokie zastosowanie odnawialnych źródeł energii. Dlatego wpierw promujemy modernizację energetyczną budynków. To efektywność energetyczna jest kluczem to właściwego zastosowania OZE, doboru odpowiednich mocy i instalacji. Dotyczy to szerokiego spektrum: jak mikroinstalacje fotowoltaiczne, systemy grzewcze oparte na pompach ciepła itd. Warto promować kierunek, by budynki zużywały tyle energii, ile są w stanie wyprodukować. To niższe koszty eksploatacji i korzyść dla lokalnego społeczeństwa i środowiska.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

Nasza organizacja, tj. Stowarzyszenie Energooszczędne Domy Gotowe (EDG) widzi POBE w najbliższych latach jako lidera zarówno działań propagujących budynki nisko emisyjne, jak i lidera w procesie wdrażania założeń polityki klimatycznej i energetycznej UE w sektorze budownictwa. Musimy uświadamiać społeczeństwu/inwestorom, że budownictwo może w istotny sposób przyczynić się do ograniczenia emisji CO2, zarówno w budynkach nowych, jak i termomodernizowanych. Możemy wspólnie, zadbać o lepszy klimat i środowisko dla przyszłych pokoleń. W przypadku obiektów nisko emisyjnych, ważny jest również czynnik ekonomiczny. Obecna transformacja energetyczna w Polsce powoduje, że ceny energii szybko rosną i będą rosnąć nadal. Dlatego powinniśmy promować ideę inwestowania w obiekty energooszczędne, aby pokazać, że to się bardzo opłaca, a koszty eksploatacji mogą być praktycznie zerowe. Mówiąc krótko realizując budynki o niskim zapotrzebowaniu na energię, zasilane z OZE, dbamy o środowiskowo i nasze portfele.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

Kluczowym wyzwaniem transformacji sektora budownictwa jest wdrożenie kontroli budynków indywidualnych w celu sprawdzenia czy zostały one wykonane zgodnie z projektem i obowiązującymi warunkami technicznymi. Kolejnym wyzwaniem jest wprowadzenia przez Rząd, programu wsparcia (w formie bezzwrotnej dotacji), dla inwestujących w budynki nisko emisyjne oraz odpowiednie urządzenia i instalacje. Takie rozwiązania rządowego programu wsparcia funkcjonują już w niektórych krajach europejskich, przyczyniając się do dynamicznego rozwoju segmentu budynków zero energetycznych i technologii OZE. Wykreowany trend na tego typu budynki, przyczynia się do rozwoju nowych gałęzi przemysłu i może być motorem transformacji całej gospodarki.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

W POBE współpracują ze sobą sektorowe organizacje branżowe związane z szeroko rozumianą branżą budowlaną. Ich wspólnym celem jest troska o rozwój energooszczędnego budownictwa. Choć specyfika działania każdej organizacji jest inna, wszystkie są zgodne, co do tego, że nowoczesne budownictwo powinno być efektywne energetycznie, przyjazne użytkownikom i neutralne dla środowiska naturalnego. Aby takie było, przepisy regulujące projektowanie i wykonawstwo powinny być jasne, odzwierciedlać rozwój technologii i materiałów oraz nadążać za wyzwaniami, jakie stawia zmieniający się świat. Potrzebne jest również edukowanie inwestorów, ale także osób decyzyjnych, w zakresie możliwości stosowania efektywnych i przyjaznych rozwiązań budowlanych i instalacyjnych oraz wskazywania przynoszonych przez nie korzyści. Wymiana informacji, doświadczeń i poglądów oraz współpraca organizacji branżowych zrzeszonych w POBE może być w tym bardzo efektywna, zwłaszcza ze względu na naszą różnorodność branżową.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

Jednym z kluczowych zagadnień, docenianym coraz poważniej już od lat, jest energooszczędność budynków. Dla wielu inwestorów koszty eksploatacji obiektów są coraz bardziej istotne. Stąd niemal powszechna troska o jak najmniejsze zużycie energii związane z ogrzewaniem budynków. Dużym wyzwaniem, stojącym przed projektantami oraz wykonawcami powinna być dbałość o stosowanie rozwiązań efektywnych energetycznie. To kompetencje i zawodowa rzetelność specjalistów branżowych powinny pomóc inwestorom wybierać rozwiązania najlepsze w konkretnych sytuacjach, gdyż każdy obiekt budowlany ma swoją specyfikę, a wielu inwestorów szczególne potrzeby lub wymagania. Nie jest możliwe, aby było efektywne oferowanie wszystkim
jednakowych rozwiązań. Konieczne jest nie tylko efektywne energetycznie ogrzewanie, ale także chłodzenie budynków przy jednoczesnym zapewnieniu właściwego środowiska wewnętrznego. Zapominanie o skutecznej wentylacji jest zjawiskiem dosyć częstym i powodem złego samopoczucia użytkowników budynków. Prowadzi także do destrukcji budynków. Jednocześnie niewłaściwe systemy wentylacji mogą być powodem zwiększonego ponad potrzeby zapotrzebowania budynku na energię. Problemy te dotyczą zarówno obiektów nowo wznoszonych jak i poddawanych termomodernizacji. Złożoność techniki wentylacyjnej wymaga bardzo świadomego jej stosowania. Z pewnością wyzwaniem jest zarówno zwiększanie świadomości w tym zakresie, jak również zdecydowane unowocześnienie przepisów.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

POBE jest inicjatywą porozumienia kluczowych organizacji branżowych działających na polu zwiększania efektywności energetycznej w budynkach, w szerokim zakresie: od instalacji nowoczesnych i energooszczędnych systemów ogrzewania, poprzez ograniczenia zapotrzebowania na ciepło dzięki lepszej termoizolacji czy stosowania rozwiązań prosumenckich w pozyskiwaniu i wykorzystywaniu energii elektrycznej. Reprezentatywna platforma ekspercka jakim jest POBE pozwala na promowanie nowoczesnych energooszczędnych rozwiązań zarówno na polu edukacyjnym, jak również doradczym w kontaktach z decydentami, czy administracją rządową. Ciało doradcze dla decydentów, jakim może być w najbliższych latach POBE, byłoby cenna baza informacji i konsultacji wprowadzanych rozwiązań prawnych, mających na celu ograniczenie zużycia energii podczas eksploatacji budynków. Tego typu pomoc, pomogłaby z jednej strony w realny sposób pomóc użytkownikom w ograniczeniu kosztów z tytułu zużycia energii, przy równoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa energetycznego, z drugiej zaś pozwoliłaby na takie przygotowanie regulacji
prawnych dla branży budowlanej, ciepłowniczej i częściowo energetycznej, które pozwoliłyby na realne działania na rzecz transformacji energetycznej i oszczędności zużycia energii, nie mówiąc o uwzględnieniu w tych przepisach regulacji międzynarodowych i trendów technologicznych.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku?

Z pewnością, dużym wyzwaniem będzie praktyczne wdrażanie działań związanych z transformacją budynków. Teoria to jedno, a praktyka to drugie. Najłatwiej oczywiście będzie z budowa nowych budynków. Jeżeli projektanci i wykonawcy podejdą rzetelnie do spełnienia wymagań związanych z efektywnością energetyczną, a inwestor nie będzie szukać na siłę pseudooszczędności, to jest szansa, że obraz nowego budownictwa w Polsce będzie się zmieniać w korzystny sposób. Gorzej wygląda sprawa istniejących zasobów budowlanych, ponieważ papier wytrzyma wszystkie wymagania choćby nie wiadomo jakie przepisy zostały wprowadzone. Renowacja istniejących budynków może natrafić na trzy podstawowe bariery: finansową, możliwości przerobowych dostępnych fachowców i techniczne, związane z konstrukcją budynku. Z punktu widzenia branży grzewczej, podstawową kwestią jest wymiana starych, nieefektywnych urządzeń grzewczych na nowe. O ile w wypadku kotłów grzewczych sprawa, poza pewnymi wyjątkami wydaje się prosta, o tyle przejście na OZE wiąże się z głęboką termomodenizacją budynków, żeby nowa instalacja zapewniła komfort cieplny na akceptowalnym poziomie kosztów podczas eksploatacji. Istotna barierą dla pełnej termomodernizacji są związane z tym koszty. Należy pamiętać, że środki na różne programy wsparcia nie biorą się dodruku pieniędzy, chociaż można odnieść wrażenie, że część społeczeństwa rozumuje w ten sposób, ale te środki muszą być wypracowane przez gospodarkę, lub przesunięte z finasowania innych dziedzin. Pewnym przejściowym rozwiązaniem kompromisowym, może być zastosowanie kombinacji różnych konwencjonalnych źródeł ciepła z OZE, np. wykorzystujących energie słoneczną połączona z magazynem ciepła, gdzie w okresie mniejszego zapotrzebowania na ciepło energia pochodziłaby z OZE, a urządzenie grzewcze wykorzystujące konwencjonalne źródła energii byłoby traktowane jako źródła szczytowe. Także wsparcie w celu rekompensaty stosunkowo wysokich wstępnych kosztów inwestycyjnych w pompę ciepła czy instalację kolektorów słonecznych z magazynem ciepła, może w szybkim czasie przynieść wymierną korzyść w postaci względnie szybkiej amortyzacji takiej inwestycji, szczególnie w dobie wzrastających kosztów paliw i energii elektrycznej dostarczanej z zewnątrz. Dlatego także bardzo ważna kwestia jest rozwój instalacji prosumenckich, wykorzystujących maksymalnie lokalne zasoby energii, co pozwoli na tanie i bezpieczne ogrzewanie, w połączeniu z ograniczeniem zapotrzebowania na ciepło w wyniku działań mających na celu ograniczanie strat ciepła w budynku.

---

Jaka jest rola organizacji w działaniu POBE w najbliższych latach?

Porozumie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej (POBE), które zrzesza wiele stowarzyszeń branży budowlanej, powinno nadal integrować branżę wokół energooszczędności budynków i zrównoważonego budownictwa w Polsce. Doceniamy to, że POBE jest aktywną organizacją, która jest dostrzegana przez branżę oraz decydentów. Bardzo sobie cenimy działalność merytoryczną POBE – raporty, webinaria czy poradniki w zakresie transformacji w sektorze budownictwa oraz uczestnictwo w konsultacjach publicznych kluczowych regulacji. POBE, dzięki swoim działaniom, ma szansę przyczynić się do transformacji branży budynkowej w Polsce. Dla branży izolacji budowlanych istotne jest promowanie i wspieranie powszechnej i kompleksowej modernizacji budynków, bo to pomoże w osiągnięciu celów klimatycznych Unii Europejskiej, w ograniczeniu smogu w Polsce i rozwoju kraju po pandemii. Termomodernizacja istniejących budynków będzie szansą na rozwój dla dużej części sektora budowlanego, a także na stworzenie nowych miejsc pracy.

Jakie są kluczowe wyzwania w transformacji budynków w Polsce do 2030 roku? POBE powinno być grupą ekspertów szeroko rozumianego sektora związanego z efektywnością energetyczną. Ze względu na coraz większą liczbę członków reprezentujących różne organizacje, POBE powinno rozszerzyć spektrum swoich tematów i nie skupiać się przede wszystkim na ciepłownictwie, ale obejmować też inną tematykę mającą
wpływ na energooszczędność budynków. Nowi członkowie POBE muszą zwiększyć swoją aktywność w ramach Porozumienia. Powinny powstać grupy robocze, wypracowujące stanowiska. Ze względu na wyzwania związane z energooszczędnością sektora budynków na poziomie Polski jak i UE, należy zwiększyć aktywność organizacji, które zajmują się tą tematyką.

---

Przedstawiamy numer specjalny Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Jest on poświęcony POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.

Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronach: 3-8.

2 czerwca 2022 r. w Krakowie odbędzie się X Kongres Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC). W tym roku wydarzenie odbędzie się po raz pierwszy w formie hybrydowej.

Porozumienie Branżowe na Rzecz Efektywności Energetycznej objęło Patronatem to wydarzenie.

X Kongres będzie szczególnie ważnym momentem w 11-letniej historii stowarzyszenia i historii pomp ciepła w Polsce.

Kongres PORT PC to najważniejsze, coroczne wydarzenie branży pomp ciepła w Polsce, w każdym roku gromadzące kilkaset osób z branży techniki grzewczej i budynkowej. Warto wspomnieć, że 2021 roku na wydarzeniu było ponad 1000 uczestników. Spotkanie ma na celu integrację całej branży, a także wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy specjalistami.

Gośćmi specjalnymi X Kongresu będą m.in.: Paweł Mirowski – Prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), Jan Rosenow – dyrektor Programów Europejskich z The Regulatory Assistance Project, Phill Hurley – Prezes Zarządu Heat Pump Association (HPA), Miłosz Karpiński – analityk energetyczny International Energy Agency (IEA) oraz Marek Miara – Business Developer Heat Pumps w Fraunhofer ISE.

Wiodącym zagadnieniem X Kongresu PORT PC będzie pokazanie nowych wyzwań dla branży pomp ciepła oraz omówienie nowych programów dofinansowania dla pomp ciepła zarówno dla budynków nowo budowanych jak i poddawanych termomodernizacji.  Oprócz tego ważnymi tematami poruszanymi w trakcie wydarzenia będzie przybliżenie sytuacji w dwóch kluczowych krajach w Europie: w Wielkiej Brytanii i Niemczech oraz wyzwania przed branżą w Polsce, optymalne programy wsparcia w Europie oraz nowe standardy branżowe PORT PC dotyczące dolnych źródeł ciepła dla pomp ciepła.

Podczas Kongresu zostaną przedstawione także działania w branży pomp ciepła oraz wskazówki jak musi zmienić się rynek w Polsce w najbliższych latach.

Jak twierdzi Paweł Lachman – prezes zarządu PORTPC – „praktycznie wszystkie prognozy dotyczące przyszłości zastosowania pomp ciepła znalazły potwierdzenie w kluczowym znaczeniu w obecnej polityce klimatycznej Unii Europejskiej i Europejskim Zielonym Ładzie. Co jest też istotne, dotyczy to również opublikowanej w maju 2021 mapie drogowej „Net Zero by 2050” Międzynarodowej Agencji Energii. Obecnie najważniejszym wyzwaniem jest szybki rozwój branży producentów pomp ciepła i osprzętu w Polsce oraz zapewnienie fachowej siły instalacyjnej. Będą to jedne z najważniejszych tematów X Kongresu PORT PC”.

W czasie X kongresu PORTPC planowane sesje tematyczne:

• Rynek pomp ciepła w Polsce i na Świecie. Nowe wyzwania dla branży pomp ciepła.
• Pompy ciepła w Polsce – panel dyskusyjny – tematy poruszane w sesji pierwszej
• Nowe programy dofinansowań do pomp ciepła. Program „Moje ciepło”, „Czyste Powietrze” i inne programy wsparcia
• Dolne źródła dla pomp ciepła
• Działania w branży pomp ciepła. Jak musi się przygotować rynek?

Do udziału w kongresie PORT PC gorąco zapraszamy instalatorów, projektantów, audytorów i certyfikatorów energetycznych, przedstawicieli organizacji branżowych, instytucji związanych z rozwojem rynku pomp ciepła w Polsce, przedstawicieli samorządów i innych przedstawicieli branży grzewczej, oraz wszystkie osoby zainteresowane tematyką efektywnych budynków przyszłości.

Szczegółowe informacje dotyczące wydarzenia wraz z informacją o rejestracji na Kongres znajdują się na stronie internetowej: www.portpc.pl/kongres.