Rys. 1. Różnice w zużyciu energii użytkowej na ogrzewanie budynków, liczone w [kWh/rok], zależnie od ich standardu energetycznego. Założono, że powierzchnia ogrzewana wynosi 150 m2. Standard WT określa minimalne wymagania rozporządzenia o warunkach technicznych, jakim muszą odpowiadać budynki − w kolejnych latach były one zaostrzane. Obecnie dla nowych budynków obowiązuje standard WT 2021. Standard EU 40 mają budynki energooszczędne, EU 25 niskoenergetyczne, a EU 15 pasywne, przy czym oznaczenie liczbowe określa wielkość zapotrzebowania na energię użytkową w budynku odpowiednio na poziomie: 40, 25 i 15 kWh/m2 rocznie
Rys. 2. Przykładowy roczny koszt ogrzewania istniejącego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, poddanego termomodernizacji do standardu WT 2017 (EU 80 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii i paliw w III kw. 2024 r.
Rys. 3. Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, zrealizowanego w standardzie aktualnych warunków technicznych WT 2021 (EU = 55 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w III kw. 2024 r.
Rys. 4. Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, zrealizowanego w standardzie programu „Moje Ciepło” (EU = 40 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w III kwartale 2024 r.
Rys. 5. Przykładowy koszt zaopatrzenia budynku w ciepło przy wykorzystaniu różnych urządzeń grzewczych – uwzględniono udział wydatków na przygotowanie ciepłej wody użytkowej oraz na ogrzewanie budynku
13 sierpnia 2024 odbyło się webinarium POBE pt.: Koszty ogrzewania w III kwartale 2024 r. oraz aktualne całkowite koszty roczne według VDI 2067 w typowych budynkach jednorodzinnych.
Harmonogram:
10:00-10:20 Koszty ogrzewania w III kwartale 2024 r. w typowych budynkach jednorodzinnych
10:20-10:40 Aktualne całkowite koszty roczne według VDI 2067 w typowych budynkach jednorodzinnych
Od stycznia 2011 r. pełni funkcję Prezesa Zarządu Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), stowarzyszenia reprezentującego branżę pomp ciepła w Polsce. Od 2020 r. jest też koordynatorem Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej POBE, w ramach którego działa obecnie 13 organizacji zaangażowanych w kwestie efektywności energetycznej w budownictwie. Ma ponad 25-letnie doświadczenie w prowadzeniu szkoleń dla instalatorów i projektantów z branży OZE i techniki grzewczej (pompy ciepła, układy hybrydowe pomp ciepła, termiczne kolektory słoneczne, wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, systemy hydrauliczne c.o. ogrzewania i ciepłej wody użytkowej). W latach 2011-2012 prowadził kursy certyfikowanego Instalatora OZE w zakresie pomp ciepła „Instal+RES” (Politechnika Krakowska). Od 2014 r. prowadzi kursy dla instalatorów w ramach europejskiego systemu szkoleń i certyfikacji „Eucert” (EHPA i PORT PC). Koordynator i członek zespołu autorskiego branżowych wytycznych PORT PC w zakresie pomp ciepła (cz. 1-8). Jest autorem ponad 60 artykułów branżowych poświęconych OZE i technice grzewczej. Absolwent Politechniki Krakowskiej, kierunek inżynieria środowiska.
Jest już dostępna najnowsza aktualizacja kalkulatora POBE, która pozwala porównać koszty ogrzewania budynków jednorodzinnych i przygotowania w nich ciepłej wody użytkowej w III kwartale 2023 r. Kalkulator uwzględnia powszechnie stosowane źródła ciepła i systemy grzewcze oraz zróżnicowany standard energetyczny budynków. Podstawą dokonywanej co kwartał aktualizacji są zmieniające się ceny paliw i energii dla gospodarstw domowych.
Jak pokazuje kalkulator POBE, na niedawnej zmianie cen energii elektrycznej i gazu ziemnego dla gospodarstw domowych (wprowadzonej od 1 lipca br.) zdecydowanie skorzystały pompy ciepła. Wyraźnie wzrosła konkurencyjność tej technologii – szczególnie względem kotłów na gaz ziemny, ale także w odniesieniu do kotłów na paliwa stałe, pomimo że ceny węgla, drewna czy granulatu drzewnego (pelletu) pozostają relatywnie niskie.
Różnice w kosztach ogrzewania domu pompą ciepła i gazowym kotłem kondensacyjnym sięgają od 30% w istniejących budynkach do nawet ponad 50% w nowych domach jednorodzinnych.Dodatkowo, przy wykorzystaniu instalacji fotowoltaicznej koszty eksploatacji pompy ciepła można zredukować o dalsze 30-50%, zależnie od mocy instalacji PV, zapotrzebowania budynku na energię cieplną oraz charakterystyki układu z pompą ciepła. Pompa ciepła w nowych, dobrze zaizolowanych domach, a także tych poddanych termomodernizacji to obecnie najtańszy z analizowanych sposobów zaopatrzenia budynku w ciepło. Ponadto to jedyne urządzenie grzewcze, które oprócz funkcji ogrzewania może realizować również funkcję chłodzenia pomieszczeń.
Lepszy standard energetyczny budynku – niższe koszty eksploatacji
Szukając najbardziej korzystnych finansowo rozwiązań grzewczych, trzeba pamiętać, że aktualne ceny paliw i energii elektrycznej to tylko jeden z podstawowych czynników mających wpływ na koszty ogrzewania domu. Kolejnym, niezwykle ważnym, jest standard energetyczny budynku, czyli jego zapotrzebowanie na energię do ogrzewania.
Im lepiej jest zaizolowany dom i mniejsze są w nim straty ciepła, tym mniej energii będzie on potrzebował do zapewnienia w pomieszczeniach odpowiedniej temperatury,niższe będą więc koszty eksploatacji każdego źródła ciepła.
Różnice w kosztach wyraźnie widać w prezentowanych dalej zestawieniach kalkulatora POBE, choć pokazujemy jedynie przykłady dla domu jednorodzinnego o dobrym i bardzo dobrym standardzie energetycznym (WT 2017, WT 2021 i EU 40). Natomiast różnice w zużyciu energii użytkowej na potrzeby centralnego ogrzewania zależnie od standardu energetycznego polskich domów jednorodzinnych ilustruje wykres 1. Warto zwrócić uwagę, że domy z nieodpowiednią izolacją charakteryzują się ponad trzykrotnie większym jej zużyciem niż nowe, zrealizowane w ostatnich latach zgodnie ze standardem Warunków Technicznych 2021.
Niestety w Polsce wiele istniejących budynków ma bardzo niski standard energetyczny. Dlatego ważne jest, aby wymianę źródła ciepła na bardziej nowoczesne i efektywne łączyć w nich z poprawą izolacyjności termicznej budynku. Dopiero takie działanie skutecznie ochroni właścicieli przed wysokimi kosztami ogrzewania i będzie antidotum na postępujący wzrost cen paliw. W ocenie potrzeb budynku może pomóc wykonanie audytu energetycznego, który obecnie jest dofinansowywany w 100% w programie „Czyste Powietrze” – podkreśla Paweł Lachman, koordynator POBE.
Rys. 1. Różnice w zużyciu energii użytkowej na ogrzewanie budynków, liczone w [kWh/rok], zależnie od ich standardu energetycznego. Założono, że powierzchnia ogrzewana wynosi 150 m2. Standard WT określa minimalne wymagania rozporządzenia o warunkach technicznych, jakim muszą odpowiadać budynki − w kolejnych latach były one zaostrzane. Obecnie dla nowych budynków obowiązuje standard WT 2021. Standard EU 40 mają budynki energooszczędne, EU 25 niskoenergetyczne, a EU 15 pasywne, przy czym oznaczenie liczbowe określa wielkość zapotrzebowania na energię użytkową w budynku odpowiednio na poziomie: 40, 25 i 15 kWh/m2 rocznie
Koszty ogrzewania w III kwartale 2024 r.
Przyjrzyjmy się konkretnym przykładom, jak kształtują się koszty ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej w III kwartale 2024 r. zależnie od zastosowanego rozwiązania grzewczego oraz standardu energetycznego budynku (rys. 2, 3, 4). Do analizy wybraliśmy 150-metrowy dom jednorodzinny zamieszkały przez 4 osoby. Generalnie, jak wynika z wyliczeń kalkulatora POBE, najniższe rachunki za ogrzewanie domu (w ujęciu rocznym) będą płacić właściciele gruntowych pomp ciepła z instalacjami ogrzewania podłogowego. Najwyższe, tradycyjnie − posiadacze kotłów elektrycznych oraz kotłów na olej opałowy. Wyraźnie wzrosły koszty ogrzewania domu gazem ziemnym.
I tak, w przyzwoicie docieplonym domu zgodnie ze standardem WT 2017 roczne koszty eksploatacji najczęściej stosowanych urządzeń grzewczych przykładowo wyniosą:▪ dla gruntowych pomp ciepła − ok. 3,3 tys. zł (ogrzewanie podłogowe) oraz ok. 4,1 tys. zł (grzejniki), a przy wykorzystaniu instalacji fotowoltaicznej o mocy 5 kWp koszty spadną odpowiednio do 1,7 i 2,5 tys. zł; ▪ dla pomp ciepła typu powietrze-woda − ok. 3,8 tys. zł(ogrzewanie podłogowe) oraz ok. 4,9 tys. zł (grzejniki), a po dodaniu instalacji fotowoltaicznej o mocy 5 kWp koszty spadną do 2,3 i 3,3 tys. zł; ▪ dla kotłów na paliwa stałe − ok. 5,3 tys. zł przy zastosowaniu kotła na granulat drzewny (pellet) oraz od 4,1 do 5,4 tys. zł przy kotłach węglowych; ▪ dla kondensacyjnych kotłów na gaz ziemny – od 6,7 do 6,9 tys. zł.
Właściciele nowych domów zrealizowanych w lepszym standardzie energetycznym, zgodnym z WT 2021, mogą liczyć na niższe rachunki. Roczne koszty wyniosą odpowiednio: ▪ dla gruntowych pomp ciepła – ok. 2,5 tys. zł (ogrzewanie podłogowe) oraz 3,1 tys. zł (grzejniki), a przy wykorzystaniu instalacji fotowoltaicznej o mocy 3 kWp koszty spadną do ok. 1,6 i 2,2 tys. zł; ▪ dla pomp ciepła typu powietrze-woda – ok. 2,9 tys. zł(ogrzewanie podłogowe) oraz ok. 3,7 tys. zł (grzejniki), a z fotowoltaiką koszty spadną do ok. 2 i 2,7 tys. zł; ▪ dla kotłów na paliwa stałe – ok. 4 tys. zł przy zastosowaniu kotła na pellet oraz 3-4 tys. zł przy kotłach węglowych; ▪ dla kondensacyjnych kotłów na gaz ziemny – od 5,2 do 5,3 tys. zł.
Rys. 2. Przykładowy roczny koszt ogrzewania istniejącego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, poddanego termomodernizacji do standardu WT 2017 (EU 80 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii i paliw w III kw. 2024 r.
Rys. 3. Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, zrealizowanego w standardzie aktualnych warunków technicznych WT 2021 (EU = 55 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w III kw. 2024 r.
Rys. 4. Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, zrealizowanego w standardzie programu „Moje Ciepło” (EU = 40 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w III kwartale 2024 r.
Jak widać, standard energetyczny budynku ma istotne przełożenie na koszty ogrzewania w przypadku wszystkich źródeł ciepła, przy czym w nowych i dobrze zaizolowanych budynkach najbardziej opłacalnym rozwiązaniem jest pompa ciepła w każdej konfiguracji, zwłaszcza przy zastosowaniu instalacji fotowoltaicznej. Natomiast w budynkach o zwiększonym zapotrzebowaniu na energię cieplną często dopiero odpowiednia termomodernizacja daje możliwość pełnego wykorzystania atutów nowoczesnych technologii grzewczych, takich jak pompy ciepła. Ich efektywność przy ogrzewaniu pomieszczeń jest bowiem mocno uzależniona od temperatury systemu grzewczego. Istotnie wzrasta, gdy system centralnego ogrzewania może zapewnić komfort termiczny w budynku pracując w niższych zakresach temperatury (np. maksymalnie 55/45oC). Bardzo ważną kwestią – szczególnie w budynkach starszych, poddawanych modernizacji − jest również staranne zaprojektowanie układu z pompą ciepła oraz prawidłowy dobór i montaż urządzenia.
Koszt przygotowania ciepłej wody użytkowej
Każdorazowo jest on uwzględniany w kalkulatorze POBE. To znacząca pozycja w określaniu zapotrzebowania budynku na ciepło, pomimo że zużycie energii na ten cel jest kilkukrotnie mniejsze niż na ogrzewanie pomieszczeń − ilustruje to rys. 5. W obliczeniach zwykle przyjmuje się, że typowe dzienne zużycie ciepłej wody o temperaturze około 55°C wynosi 40-50 l na osobę. Oznacza to, że do pokrycia rocznego zapotrzebowania na ciepłą wodę dla 4-osobowej rodziny przeciętnie potrzeba od 3 do 4 tys. kWh energii w formie ciepła – niezależnie od powierzchni czy standardu energetycznego budynku. Przy typowej dla pomp ciepła efektywności sezonowej (SCOP) w trakcie przygotowania c.w.u. wynoszącej około 3, urządzenie to będzie zużywać 1000-1330 kWh energii elektrycznej rocznie na przygotowanie ciepłej wody dla 4-osobowej rodziny.
Koszty energii elektrycznej zużywanej przez pompę ciepła na przygotowanie ciepłej wody można jednak zminimalizować − np. w stosunku do zaprezentowanych na rys. 5.
Gdy korzysta się z energetycznej taryfy dwustrefowej, ewentualnie taryfy dynamicznej, ładowanie zasobnika na ciepłą wodę użytkową (podobnie jak bufora ciepła), najlepiej jest dostosować do czasu, w którym obowiązują znacznie niższe stawki za energię elektryczną. Z kolei w budynkach wyposażonych w instalację fotowoltaiczną ładowanie zasobnika powinno się skorelować z produkcją własnej, darmowej energii.
Rys. 5. Przykładowy koszt zaopatrzenia budynku w ciepło przy wykorzystaniu różnych urządzeń grzewczych – uwzględniono udział wydatków na przygotowanie ciepłej wody użytkowej oraz na ogrzewanie budynku
Dane dotyczące cen nośników energii
Dane dotyczące cen paliw stałych wykorzystane przy aktualizacji kalkulatora kosztów ogrzewania POBE pochodzą z raportu Polskiego Alarmu Smogowego (PAS) z 18 lipca 2024 r., przygotowanego przez Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej CEM. Ceny paliw stałych zostały ustalone w badaniu typu „mystery calling” zrealizowanym w składach opału. Kontroli poddano po dwa składy z każdego województwa, zlokalizowane w różnych miejscowościach – w całej Polsce 32 składy opału.
W raporcie PAS analizowano m.in. ceny granulatu węglowego, tzw. ekogroszku, zaznaczając, że z uwagi na politykę cenową Polskiej Grupy Górniczej, oferta jest obecnie bardzo korzystna. O różnicach cen dla poszczególnych odbiorców w Polsce decydują koszty transportu do punktów sprzedażowych Kwalifikowanych Dostawców Węgla, które różnią się zależnie od odległości.
W przypadku pelletu u danego dystrybutora brano pod uwagę najtańsze w jego ofercie certyfikowane paliwo w klasie A1. W analizie uwzględniono wyłącznie pellet oferowany z gratisowym transportem do 10 km.
Najtrudniejsza do oszacowania była dynamika zmian cen drewna opałowego, ponieważ wykazuje ono znaczną rozpiętość cenową, a jego dostępność i jakość istotnie uzależnione są od sezonu. Analizowano ceny suchego buka lub dębu.
Jeśli chodzi o ceny energii elektrycznej i gazu ziemnego, to w zaprezentowanych zestawieniach kalkulatora POBE pod uwagę wzięte są nowe taryfy za energię elektryczną – na przykładzie uśrednionych cen w taryfie weekendowej, dwuprzedziałowej G12w, oraz nowe taryfy gazowe na II połowę 2024 r. zatwierdzone przez prezesa URE. W przypadku energii elektrycznej nie uwzględniono kosztów stałych, niezależnych od zużycia energii elektrycznej, ponieważ instalacja elektryczna jest standardem w każdym budynku, a więc i tak trzeba je ponosić.
Warto zaznaczyć, że na naszym rynku występują obecnie wyraźne rozbieżności cen zarówno w odniesieniu do energii elektrycznej, jak i paliw stałych (tabela 1). W obliczeniach przyjęto ceny uśrednione (tzw. średnia obcięta).
Tabela 1. Przykładowe różnice cen energii elektrycznej i paliw stałych zależnie od dostawcy/punktu sprzedaży (ceny brutto)
22 kwietnia br. sygnatariusze Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej (POBE), reprezentujący 13 organizacji z polskiego sektora budowlanego, wystosowali do polskich władz list otwarty w sprawie programu „Czyste Powietrze”. To wyraz narastających obaw przedstawicieli branży o przyszłość i efektywność tego programu, a tym samym skuteczną kontynuację działań wspierających termomodernizację budynków jednorodzinnych w Polsce. Niepokój budzi zwłaszcza istotne ograniczenie środków finansowych na ten cel oraz brak kompleksowej strategii finansowania i realizacji programu „Czyste Powietrze” do 2029 r. Według szacunków POBE, środki finansowe na program mogą się skończyć w niespełna rok.
Program „Czyste Powietrze” został zainicjowany w 2018 r. z budżetem 103 mld zł i perspektywą kontynuacji do 2029 r. Po 6 latach od jego uruchomienia warto dostrzec, że mimo istotnych ograniczeń w finansowaniu, zaczyna przynosić wymierne rezultaty w termomodernizacji budynków jednorodzinnych. Zgodnie z założeniami, przyczynia się do znaczącej poprawy jakości powietrza w Polsce, ograniczając emisję zanieczyszczeń z budynków. Cieszy się też dużym uznaniem beneficjentów, co m.in. potwierdza rosnąca liczba wniosków o dofinansowanie czy też wyniki rankingu gmin „Czystego Powietrza”, przedstawione niedawno przez Polski Alarm Smogowy.
Daje to mocne podstawy nie tylko do kontynuacji, ale wręcz do wzmocnienia programu „Czyste Powietrze”, tym bardziej że w obszarze termomodernizacji domów jednorodzinnych w Polsce do zrobienia wciąż pozostaje bardzo wiele. Wystarczy wspomnieć, że około 30 procent tych budynków to tzw. wampiry energetyczne, bez ocieplenia ścian zewnętrznych.
Wyzwania w realizacji programu Czyste Powietrze
Organizacje tworzące POBE od lat są mocno zaangażowane w popularyzację programu „Czyste Powietrze”, przy czym wielokrotnie wskazywały na potrzebę dokonania w nim pewnych zmian. Szczególnie wspierają bowiem ideę kompleksowej termomodernizacji domów jednorodzinnych, zachęcając, by w realizowanych inwestycjach każdorazowo spójnie łączyć działania na rzecz poprawy izolacyjności termicznej przegród budynku z wymianą urządzeń grzewczych. To zapewnia przedsięwzięciom termomodernizacyjnym najlepsze, bo skumulowane efekty – zarówno środowiskowe, jak i w zakresie efektywności energetycznej budynków.
Szansę na przeprowadzenie korzystnej reformy „Czystego Powietrza” dawały niedawne zmiany na szczeblu politycznym i odblokowanie środków z Krajowego Planu Odbudowy. Organizacje POBE oczekiwały, że nastąpi zintensyfikowanie działań w zakresie termomodernizacji budynków jednorodzinnych, m.in. poprzez:
zwiększenie budżetu programu „Czyste Powietrze”,
wyraźne ukierunkowanie na kompleksową termomodernizację,
umożliwienie dotarcia programu do jeszcze szerszego grona beneficjentów.
Niestety, dziś obserwujemy działania przeciwne – zamiast wzmocnienia programu „Czyste Powietrze”, widzimy ryzyko ograniczenia środków finansowych oraz braku strategii finansowania tej inicjatywy w kolejnych latach.
Środki finansowe mogą się skończyć w niecały rok
Według ostatnich informacji przekazanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, na realizację programu „Czyste Powietrze” przeznaczono środki z programu FEnIKS w kwocie 6,4 mld zł. Mają one wystarczyć na okres 2 lat oraz przeprowadzenie termomodernizacji w blisko 100 tys. domów jednorodzinnych i wymianę 111 tys. źródeł ciepła. Jak podkreśla POBE, zabezpieczenie środków w podanej kwocie jest zdecydowanie niewystarczające. Wystarczy odnieść podane liczby do obecnego poziomu zainteresowania programem. Szacunki wskazują, że liczba wniosków o dofinansowanie w ramach „Czystego Powietrza” przekracza już 200 tys. rocznie.
Zdaniem POBE, dostępne dla programu „Czyste Powietrze” zasoby finansowe w kwocie 6,4 mld zł zostaną wyczerpane w niespełna rok, a to grozi znacznym spowolnieniem tempa termomodernizacji oraz wymiany źródeł ciepła w budynkach jednorodzinnych.
O co postuluje branża?
Mocno ograniczona pula środków na realizację programu „Czyste Powietrze” to nie jedyne zagrożenie dla sprawnej kontynuacji działań związanych z termomodernizacją budynków jednorodzinnych w Polsce. Dlatego POBE postuluje do polskich władz o pakiet działań, oczekując:
kontynuacji programu „Czyste Powietrze” do 2029 r. z zapewnieniem jego pełnego finansowania (program wystartował z docelowym budżetem 103 mld zł);
opracowania kompleksowej strategii finansowania programu na najbliższych 5 lat z uwzględnieniem dodatkowych źródeł finansowania takich jak środki z KPO czy ETS;
przygotowania długoterminowej strategii termomodernizacji budynków jednorodzinnych w Polsce uwzględniającej ich głęboką termomodernizację;
jasnych i spójnych informacji na temat planowanych zmian w programie „Czyste Powietrze” oraz strategii jego dalszej realizacji;
powszechnej kampanii informacyjnej zachęcającej do kompleksowej termomodernizacji budynków;
rozważenia możliwości współpracy z branżą budowlaną na rzecz zintensyfikowania niezbędnych działań termomodernizacyjnych.
Organizacje tworzące POBE deklarują przy tym pełną gotowość do podjęcia merytorycznej współpracy z odnośnymi ministerstwami i innymi agendami rządowymi przy modyfikacji programu „Czyste Powietrze”, zapewniając także swoje wsparcie w popularyzacji działań, które służą poprawie standardu energetycznego budynków jednorodzinnych w Polsce.
List otwarty POBE został przesłany do pani Minister Pauliny Henning-Kloski w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, pani Minister Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej oraz pana Ministra Andrzeja Domańskiego w Ministerstwie Finansów.
Już 23 maja 2024 roku w Hotelu Warszawianka w Jachrance odbędzie się XIV Kongres Stolarki Polskiej. Organizowany przez Związek POiD Kongres to inspirujące dyskusje z udziałem ekspertów, solidna porcja wiedzy i możliwość nawiązania bezcennych kontaktów.
Porozumienie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej objęło matronatem merytorycznym Kongres.
Kongres Stolarki Polskiej to coroczne miejsce spotkań przedstawicieli branży budowlanej, reprezentantów świata nauki, polityki i dziennikarzy. Udział w Kongresie jest doskonałą okazją do rozmów o przyszłości sektora i do nawiązania bezcennych kontaktów biznesowych.
W tym roku program merytoryczny Kongresu Stolarki Polskiej skupiony będzie na szansach i wyzwaniach, przed jakimi stoi branża materiałów budowlanych w obliczu przemian politycznych, ekonomicznych oraz społecznych.
W ramach czterech bloków tematycznych Kongresu omówione zostanie m.in. to, jak otoczenie makroekonomiczne wpływa na sytuację branży stolarki budowlanej oraz w jaki sposób wzmacniać konkurencyjność polskich przedsiębiorstw i produktów z branży stolarki budowlanej na rynkach europejskich. Ważnymi tematami dyskusji będą również: transformacja energetyczna budownictwa i związane z nią zielone przemiany, a także prezentacja kluczowych trendów marketingowych w 2024 roku.
Tegoroczny Kongres odbędzie się podczas jednego dnia, którego zwieńczeniem będzie wieczorna Gala Orłów Polskiej Stolarki z uroczystym bankietem i emocjonującym wręczeniem prestiżowych, branżowych wyróżnień.
Udział w Kongresie daje uczestnikom solidną porcję unikalnej wiedzy z pierwszej ręki i zapewnia przedstawicielom firm informacje niezbędne do sprawnego funkcjonowania we współczesnym, szybko zmieniającym się świecie.
Serdecznie zapraszamy na XIV Kongres Stolarki Polskiej, któru odbędzie się 23 maja 2024 roku w Hotelu Warszawianka**** w Jachrance.
30 stycznia 2024, podczas Targów BUDMA odbył się panel dyskusyjny organizowany przez Polską Izbę Budownictwa. Podjęte zagadnienia były związane z termomodernizacją i możliwościami jej finansowania.
PROGRAM WYDARZENIA Godz. 14:00-17:00, Pawilon 3A, Scena Główna, Międzynarodowe Targi Poznańskie, Targi BUDMA, Głogowska 14
Panel składał się z dwóch bloków tematycznych:
I blok tematyczny: Kompleksowa termomodernizacja – jak branża budowlana wspiera program “Czyste Powietrze”
Zapis wideo:
Prelegenci: Paweł Mirowski – Zastępca Prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Krzysztof Bastian – Ekspert Banku Światowego Szymon Firlag – Prezes Związku Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa Janusz Komurkiewicz – Prezes Związku Polskie Okna i Drzwi Paweł Lachman – Koordynator Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej
Zagadnienia: Jaka jest rola organizacji branżowych i firm w prawidłowym promowaniu programów wsparcia termomodernizacji? Przykłady skutecznych działań w promocji kompleksowej termomodernizacji budynków jednorodzinnych. Co się zmieniło w programie „Czyste Powietrze” w efekcie współpracy branży z obszaru techniki budynkowej z NFOŚiGW? Jakie są największe wyzwania dla branży w zakresie wsparcia kompleksowej termomodernizacji na 2024 rok?
II blok tematyczny: Setki miliardów złotych na termomodernizację budynków, źródła finansowania, nowa perspektywa unijna (KPO, Social Climate Fund, ETS II)
Zapis wideo:
Prelegenci: Jacek Tomczak – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii Izabela Zygmunt – Specjalistka ds. Semestru Europejskiego i Europejskiego Zielonego Ładu w Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Warszawie Ludomir Duda – Doktor nauk chemicznych, termodynamik, pionier budownictwa ekologicznego, założyciel i pierwszy prezes Fundacji Poszanowania Energii oraz Narodowej Agencji Poszanowania Energii, Wiceprezes Polskiego Klubu Kogeneracji Dariusz Koc – Dyrektor Departamentu Transformacji Energetycznej – Krajowa Agencja Poszanowania Energii Aleksander Śniegocki – Prezes, Kierownik ds. analiz ekonomicznych – Instytut Reform
Zagadnienia: Polska ma dostęp do największych w historii transferów pieniężnych na cele termomodernizacyjne, co stanowi wielką szansę na transformację tkanki mieszkaniowej, zmniejszenie zależności kraju od importu paliw, umocnienie pozycji Polski jako eksportera materiałów budowlanych, redukcję ubóstwa energetycznego oraz spełnienie wymagań porozumień klimatycznych. Jakie są związane z tym możliwości, wyzwania i zagrożenia?
Polska stoi dziś przed ogromnymi wyzwaniami związanymi z transformacją energetyczną i realizacją celów Europejskiego Zielonego Ładu. Spośród wielu różnych dziedzin gospodarki to właśnie sektor budownictwa ma tu do odegrania jedną z najważniejszych ról, potrzebuje jednak szybkich, zdecydowanych i skoordynowanych działań. Ich gwarantem może być odrębny, silny resort budownictwa i mieszkalnictwa w nowym polskim rządzie. Dlatego też ideę utworzenia takiego ministerstwa mocno popiera Porozumienie Branżowe na Rzecz Efektywności Energetycznej POBE, w ramach którego współpracuje 13 organizacji reprezentujących branżę budowlaną w obszarach związanych z efektywnością energetyczną budynków.
Środowiska branżowe i akademickie popierają ideę odrębnego resortu budownictwa
6 listopada br. Polska Izba Inżynierów Budownictwa opublikowała apel o utworzenie nowego ministerstwa odpowiedzialnego za sektor polskiego budownictwa. Zaznaczyła w nim m.in., że włączenie tego sektora w 2021 r. do Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz dodatkowo rozproszenie kompetencji po kilku innych resortach spowodowało marginalizację budownictwa. Doprowadziło też do chaosu legislacyjnego i istotnego osłabienia, m.in. pod względem organizacyjnym i finansowym, jednej z największych gałęzi polskiej gospodarki.
Kilka dni później, 9 listopada br., wspólny apel o utworzenie Ministerstwa Budownictwa w nowym polskim rządzie wystosowali rektorzy kilku uczelni technicznych: Politechniki Białostockiej, Politechniki Gdańskiej, Politechniki Krakowskiej i Politechniki Rzeszowskiej, uznając, że jest ono niezbędne dla właściwego funkcjonowania tego sektora.
Ideę powołania odrębnego resortu odpowiedzialnego za kwestie budownictwa i mieszkalnictwa w nowym polskim rządzie szeroko poparły także inne środowiska związane z branżą budowlaną. Wśród nich jest 13 organizacji zrzeszonych w ramach Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej POBE. Organizacje POBE zwracają szczególną uwagę na rolę, jaką mógłby odegrać nowy resort w osiągnięciu przez Polskę celów związanych z efektywnością energetyczną i zrównoważonym rozwojem.
Efektywność energetyczna, OZE i zrównoważony rozwój urbanistyczny
O tym, jak ważne i pilne – w kontekście poprawy jakości powietrza, ograniczenia zmian klimatycznych czy redukcji zużycia paliw kopalnych i energii – jest podjęcie odpowiednich działań właśnie w obszarze budownictwa przekonują podstawowe dane. Jak zauważa Paweł Lachman, koordynator POBE − Sektor budynków odpowiada dziś w Polsce za 38% emisji gazów cieplarnianych, a nasze budynki konsumują około 41% ogólnie zużywanej energii pierwotnej, wliczając w to cały ich cykl życia. Poprawa ich efektywności energetycznej, poprzez stosowanie wysokich standardów izolacji cieplnej, nowoczesnych systemów ogrzewania i chłodzenia oraz wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, jest więc kluczowa dla ogólnej redukcji zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych. Komisja Europejska przewiduje, że nowe budynki mieszkalne powinny być wolne od emisji CO2 od 2028 r. To jedno z największych wyzwań dla wielu krajów UE, z którym w Polsce powinien się kompleksowo zmierzyć silny resort budownictwa.
Ważnym wyzwaniem w obszarze budownictwa jest również integracja technologii OZE, takich jak panele słoneczne i pompy ciepła, która powinna służyć znaczącemu zwiększeniu udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym. W ramach dyrektywy RED III wyznaczony jest cel udziału OZE w budynkach na poziomie 49% do 2030 r.
Warto też zaznaczyć, że zarówno Europejski Zielony Ład, jak i Strategia Fala Renowacji stawiają na zrównoważony rozwój urbanistyczny, m.in. poprzez tworzenie inteligentnych miast (smart city), realizujących ideę efektywności energetycznej i minimalizacji potrzeb w zakresie transportu. Tu również potrzebne są kompleksowe działania koordynowane w obrębie jednego resortu.
Kolejną kwestią istotną przy realizacji celów zrównoważonego rozwoju w obszarze budownictwa jest wykorzystanie odpowiednich materiałów budowlanych – o niskim śladzie węglowym, które można poddać recyklingowi.
Zadbajmy o ład prawny, nie opóźniajmy wdrażania regulacji
Powodzenie wszystkich tych działań w dużej mierze zależy od wdrażania odpowiednich regulacji i standardów budowlanych na poziomie krajowym, przy jednoczesnym zapewnieniu ładu legislacyjnego i pewności co do kształtu nowych regulacji. Dziś w Polsce tego brakuje. Przepisy i prawo budowlane znacząco odstają od rynku i nie nadążają za nowymi technologiami. Nowy resort budownictwa mógłby więc dokonać wyczekiwanych i niezbędnych zmian w tym zakresie, nie tylko z korzyścią dla budownictwa, ale i całej polskiej gospodarki.
Wiemy już, że realizacja celów Europejskiego Zielonego Ładu będzie wspierana przez rygorystyczne normy w zakresie efektywności energetycznej, ponieważ ich wprowadzenie zostało zapowiedziane przez Komisję Europejską m.in. przy ogłaszaniu planu REPowerEU, a docelowy kształt jest szeroko konsultowany. W najbliższych latach planowane jest m.in. wdrożenie znowelizowanej dyrektywy dotyczącej efektywności energetycznej budynków (EPBD). Warto odnotować, że poprzednia wersja dyrektywy z 2018 r. nie została jeszcze w Polsce zaimplementowana, przez co jesteśmy ostatnim krajem w UE, który nie wprowadził klas energetycznych dla budynków.
Potrzebujemy innowacji i fachowców
Ważnym obszarem zainteresowania przyszłego resortu powinny być również innowacje w budownictwie. Rozwój technologii i innowacyjnych rozwiązań, np. inteligentnych systemów zarządzania energią lub systemów jej magazynowania, przyspiesza transformację energetyczną. Innowacje są jednak kosztowne, potrzebne są więc dobre i spójne rozwiązania systemowe wspierające rozwój.
Niezbędne jest także zintegrowanie działań w obszarze nauki, kształcenia zawodowego i produkcji na rzecz rozwoju i transformacji szeroko pojętego budownictwa. Działania te w szczególności powinny obejmować kształcenie kadr dla branży budowlanej na wszystkich poziomach edukacyjnych, od szkolnictwa zawodowego po wyższe. To również kluczowe zadanie tego resortu.
Nowy resort strażnikiem zmian
Polski sektor budynków i mieszkalnictwa ma ogromny potencjał w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych i osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. Wystarczy zapewnić mu odpowiednie warunki transformacji i rozwoju. Nowy resort budownictwa mógłby stać na straży tych zmian, koordynując działania i strategie na rzecz efektywniejszego, czystszego i bardziej innowacyjnego sektora budowlanego.
Porozumienie Branżowe na Rzecz Efektywności Energetycznej (POBE) opracowało kolejną analizę kosztów ogrzewania budynków jednorodzinnych w Polsce i przygotowania w nich ciepłej wody użytkowej – w IV kwartale 2023 r., aktualizując tzw. kalkulator kosztów ogrzewania. Kalkulator POBE pozwala porównać koszty eksploatacji różnych źródeł ciepła i systemów grzewczych, a podstawą dokonywanej co kwartał aktualizacji są zmieniające się ceny paliw i energii dla gospodarstw domowych.
Jak pokazują wyniki bieżącej analizy, gruntowa pompa ciepła (typu solanka-woda) współpracująca z instalacją ogrzewania podłogowego – pomimo utrzymywania się w Polsce wysokich cen energii elektrycznej i ich niekorzystnej relacji do cen innych paliw – wciąż pozostaje najtańszym źródłem ciepła dla budynku jednorodzinnego. W domach wyposażonych w „podłogówkę” mniej zapłacimy również za ogrzewanie pompą ciepła typu powietrze-woda niż za ogrzewanie kondensacyjnym kotłem gazowym, nawet gdy w budynku nie ma instalacji fotowoltaicznej.
Przy instalacjach grzejnikowych, wymagających wyższej temperatury na zasilaniu (instalacji odbiorczej centralnego ogrzewania), proporcje te się zmieniają. Koszt eksploatacji pompy ciepła typu powietrze-woda jest wówczas wyższy niż kondensacyjnego kotła gazowego i na porównywalnym poziomie jak np. kotła na pellet.
Zestawienie POBE pokazuje jednak, że przy wykorzystaniu instalacji fotowoltaicznej koszty eksploatacji pompy ciepła można zredukować o 30-50% zależnie od wielkości instalacji PV. Dzięki temu pompa ciepła, bez względu na konfigurację, będzie zdecydowanie tańsza w użytkowaniu niż pozostałe źródła ciepła, a więc kotły na paliwa kopalne (gazowy, węglowy czy olejowy) lub biomasę drzewną.
Skala oszczędności wynikających z eksploatacji pompy ciepła w układzie z fotowoltaiką zależy od rodzaju kotła grzewczego, z którym porównujemy pompę ciepła, typu pompy ciepła, sprawności źródła ciepła oraz temperatury zasilania, ale także – od standardu energetycznego budynku. Kolejnym czynnikiem mającym znaczny wpływ na poziom oszczędności wynikających z posiadania domowej fotowoltaiki jest system rozliczania energii. Koszty eksploatacji pompy ciepła w przypadku korzystania ze „starego” systemu, tzw. net-meteringu, znacznie korzystniejszego niż obecnie stosowany net-billing, mogą być bardzo niskie i wynosić zaledwie kilkaset zł rocznie, oczywiście, przy odpowiednim zbilansowaniu instalacji fotowoltaicznej z zapotrzebowaniem pompy ciepła na energię. Warto zauważyć, że dotyczy to ponad miliona domowych instalacji fotowoltaicznych wciąż rozliczanych w systemie net-meteringu.
Szczegółowe zestawienia kosztów, dla przykładowego budynku jednorodzinnego o powierzchni ogrzewanej 150 m2, zamieszkiwanego przez 4 osoby (typowa wielkość zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową), ilustrują przedstawione poniżej wykresy (rys. 1, 2 i 3).
Co uwzględniają analizy POBE?
Na potrzeby analizy każdorazowo zestawiane są koszty wytworzenia ciepła dla typowego domu jednorodzinnego przy wykorzystaniu różnych urządzeń i systemów grzewczych, w tym: ▪ kotłów grzewczych: elektrycznego, gazowego, olejowego, węglowego, na kawałki drewna i granulat drzewny (pellet), ▪ pomp ciepła typu powietrze-woda oraz solanka-woda, ▪ instalacji grzejnikowej (temp. na zasilaniu 55oC) oraz płaszczyznowego ogrzewania podłogowego (temp. na zasilaniu 35oC). Dodatkowo w zestawieniach kosztów brany jest pod uwagę ewentualny montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej, np. o mocy 5kWp w budynkach o większych potrzebach energetycznych lub 3 kWp w budynkach zużywających mniej energii, która współpracuje z pompą ciepła.
Kolejnym czynnikiem uwzględnianym w analizie POBE jest standard energetyczny budynku, określany przez poziom zużycia energii użytkowej (EU). Istotnie wpływa on na całkowity koszt zaopatrzenia budynku w ciepło.
W niniejszym zestawieniu zostały porównane trzy charakterystyczne poziomy zużycia energii użytkowej w przykładowym domu jednorodzinnym o powierzchni ogrzewanej 150 m2: ▪ około 80 kWh/(m2 · rok) – w istniejącym budynku, który został poddany głębszej termomodernizacji (np. w ramach programu „Czyste Powietrze”) do standardu energetycznego określonego w Warunkach Technicznych obowiązujących od 1 stycznia 2017 r. (WT 2017), lub w budynku wzniesionym zgodnie z tym standardem; ▪ około 55 kWh/(m2 · rok) – w nowym budynku, który spełnia standardy minimalne Warunków Technicznych obowiązujących od 1 stycznia 2021 r. (WT 2021); ▪ około 40 kWh/(m2 · rok) – w nowym budynku, który spełnia standardy programu „Moje Ciepło” obowiązujące od 1 stycznia 2023 r., czyli charakteryzującym się lepszymi parametrami izolacyjności niż te określone w WT 2021.
Analiza wyraźnie pokazuje, że im niższe jest zużycie energii użytkowej (ciepła użytkowego) w budynku, tym mniejsze są rachunki za jego ogrzewanie, niezależnie od zastosowanego źródła ciepła. Zużycie ciepła można istotnie ograniczyć, nawet kilkukrotnie, dzięki termomodernizacji.
Dane dotyczące cen nośników energii
Dane dotyczące cen wykorzystane przy aktualizacji kalkulatora kosztów ogrzewania POBE pochodzą z raportu Polskiego Alarmu Smogowego (PAS) z września 2023 r., przygotowanego przez Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej CEM. Badanie cen paliw stałych zostało przeprowadzone we wrześniu 2023 r., z wykorzystaniem techniki typu „mystery calling” – osoby dzwoniące do składów opału podawały się za klientów planujących zakup.
Raport PAS wskazuje, że w okresie od kwietnia do września 2023 r. nastąpił niewielki spadek cen paliw stałych. Cena węgla typu orzech spadła o 7% (wracając do poziomu z I kw. 2022 r.), ekogroszku o 8%, a drewna kawałkowego o 11%. Cena pelletu pozostała bez zmian. Jak zauważa PAS, na kształtowanie się cen węgla prawdopodobnie ma wpływ nagromadzenie ogromnych zapasów węgla pochodzącego z importu (z Kazachstanu, Syberii lub Czech), przy czym część tego paliwa może być niskiej jakości. Gdy po nowym roku nastąpi odwieszenie norm jakości węgla dla gospodarstw domowych (to jeden z warunków odblokowujących pieniądze z KPO, które będą przeznaczone na termomodernizację polskich domów), sytuacja może zatem ulec zmianie.
Ceny energii elektrycznej i gazu przyjęte do analizy kosztów ogrzewania budynków POBE zostały uśrednione. Warto zaznaczyć, że w analizie nie uwzględniono rządowych dopłat do ogrzewania, które obowiązywały w sezonie 2022/2023. Ponadto nie uwzględniono „zamrożonych” (niższych) cen energii elektrycznej, tylko przyjęto do kalkulacji ceny obowiązujące po przekroczeniu limitu zużycia w kWh rocznie. Według nowych przepisów obowiązujących w 2023 r., limity zużycia prądu będą wynosiły: do 3000 kWh rocznie dla wszystkich gospodarstw domowych, do 3600 kWh rocznie dla gospodarstw domowych z osobami z niepełnosprawnościami, do 4000 kWh rocznie dla rodzin z Kartą Dużej Rodziny oraz dla rolników. W analizie nie wzięto także pod uwagę kosztów obsługi urządzeń grzewczych − mają one znaczenie zwłaszcza przy eksploatacji kotłów na paliwo stałe.
Praktyczne narzędzie do planowania termomodernizacji
Kalkulator kosztów ogrzewania budynków jednorodzinnych przygotowany i aktualizowany co kwartał przez POBE to bardzo przydatne narzędzie we wstępnym oszacowaniu korzyści finansowych wynikających z termomodernizacji budynku, w tym wymiany źródła ciepła. Jest on dostępny na stronie www.pobe.pl jako otwarty arkusz kalkulacyjny, co umożliwia wprowadzenie indywidualnych danych dotyczących budynków i ich wyposażenia w urządzenia grzewcze.
Osoby planujące poprawę standardu energetycznego swojego domu w celu obniżenia rachunków za ogrzewanie mogą liczyć na wsparcie w ramach wspomnianego wyżej programu NFOŚiGW „Czyste Powietrze”, który zapewnia znaczące dofinansowanie zarówno do inwestycji zwiększających izolacyjność istniejących budynków jednorodzinnych, jak i do wymiany starych urządzeń grzewczych na nowe, bardziej efektywne. Program „Moje Ciepło” pozwala z kolei uzyskać dofinansowanie do montażu pompy ciepła w nowych domach, pod warunkiem, że spełniają one podwyższone kryteria izolacyjności termicznej. Szczególnie dużym zainteresowaniem inwestorów cieszy się jednak nowa wersja programu „Mój Prąd”. Oprócz znanych już z poprzednich edycji dofinansowań do montażu domowej instalacji fotowoltaicznej, pozwala również uzyskać istotne dofinansowanie (około 50% kosztów) do instalacji pomp ciepła, a także urządzeń do magazynowania energii (cieplnej lub elektrycznej). Warunkiem wsparcia inwestycji w pompę ciepła jest tutaj posiadanie instalacji fotowoltaicznej.
Rys. 1. Przykładowy roczny koszt ogrzewania istniejącego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, poddanego termomodernizacji do standardu WT 2017 (EU 80 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii i paliw w IV kw. 2023 r.
Rys. 2. Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, zrealizowanego w standardzie aktualnych warunków technicznych WT 2021 (EU = 55 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w IV kw. 2023 r.
Rys. 3. Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku jednorodzinnego o pow. ogrzewanej 150 m2, zrealizowanego w standardzie programu „Moje Ciepło” (EU = 40 kWh/(m2 · rok)), wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej dla 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w IV kwartale 2023 r.
Czy interesują Cię najnowsze trendy w energetyce i budownictwie? Mamy dla Ciebie wyjątkową propozycję. Zapraszamy na Kongres TRENDY – jedyne wydarzenie w branży, które łączy w sobie Trendy Energetyczne i Trendy Budowlane.
Wydarzenie pod patronatem Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej.
W programie m.in.:
MEGATRENDY BUDOWNICTWA I ENERGETYKI
DEBATA SYNERGIA BUDOWNICTWA I ENERGETYKI – współpraca branż
TERMOMODERNIZACJA W POLSCE – 7 milionów wyzwań
ENERGETYKA i BUDOWNICTWO – Hyde Park bez ogródek
DEBATA Budownictwo bezemisyjne – nowy standard i wyzwanie dla rynku grzewczego
…i wiele więcej!
Trendy Energetyczne oraz Trendy Budowlane łączą siły! Dwie branże, dwa dni, jedno wydarzenie! Kongres TRENDY 2023 oferuje nie tylko wgląd w najnowsze trendy i innowacje, ale także stanowi platformę do dyskusji, wymiany poglądów i nawiązywania cennych kontaktów w kontekście przyszłościowych wyzwań i możliwości biznesowych.
Poznaj filary zmian rynkowych: Rewolucja energetyczna w budownictwie, wyzwania cen energii i śladu węglowego, dynamiczne zmiany w technologiach, produktach, dystrybucji i obsłudze klienta!
Dwa dni: Kongres Trendy trwa przez dwa dni, co daje uczestnikom możliwość pełnego zanurzenia się w tematyce energetyki i budownictwa. Każdy dzień składa się z różnorodnych prezentacji, paneli dyskusyjnych, warsztatów i sesji interaktywnych.
Wieczór branżowy: To wyjątkowy moment, który pozwala uczestnikom skorzystać z atmosfery networkingowej i nawiązać wartościowe kontakty biznesowe. Wieczór branżowy to doskonała okazja do nieformalnych rozmów, wymiany doświadczeń i spotkania innych profesjonalistów z branży energetycznej i budowlanej
21 czerwca 2023 r. w przestronnych salach konferencyjnych Hotelu Metropolo Krakow by Golden Tulip w Krakowie odbył się XI Kongres PORT PC „Pompy ciepła w energetyce prosumenckiej”. W wydarzeniu, zorganizowanym tym razem wyłącznie w formule stacjonarnej, uczestniczyło ponad 220 osób z całej Polski. Z uwagi na szeroki zakres aktualnych i ważnych dla branży tematów, część sesji poprowadzono równolegle.
Porozumienie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej było Partnerem Merytorycznym wydarzenia.
Kongres PORT PC od lat jest centrum spotkań polskiej branży pomp ciepła, jednak w tym roku miał on szczególne znaczenie. To przełomowy moment w rozwoju technologii pomp ciepła − ze względu na rolę, jaką przypisano jej w przyspieszonej transformacji energetycznej, uniezależnieniu gospodarki państw UE od importu paliw kopalnych oraz rozwoju europejskiego przemysłu bezemisyjnego.
Realizacja planu REPowerEU, który w maju ub.r. ogłosiła Komisja Europejska, wymaga zainstalowania w najbliższych latach ogromnej liczby dodatkowych pomp ciepła w krajach UE: do 2027 r. – 10 mln, a do 2030 r. – kolejnych 30 mln, nie licząc pomp ciepła na wymianę. Łącznie z 20 mln obecnie funkcjonujących urządzeń powinno nam to dać w 2030 r. aż 60 mln zainstalowanych pomp ciepła. To ogrom wyzwań, ale i wyjątkowa szansa także dla polskich przedsiębiorców.
Od ogłoszenia planu REPowerEU minął niewiele ponad rok, czas więc na pierwsze podsumowania, a tegoroczny kongres PORT PC niewątpliwie był do tego dobrą okazją. Ambitne cele REPowerEU znajdują już bowiem odzwierciedlenie w zapowiadanych (lub wdrażanych) kompleksowych zmianach unijnych regulacji, m.in. w nowelizacjach dyrektyw EED, EPDB, RED, rozporządzenia ws. ekopojektu czy unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2, tzw. EU ETS. Przekładają się też na konkretne działania wielu państw Unii Europejskiej, które – poprzez zdecydowaną politykę wewnętrzną – mocno wspierają transformację oraz przyszłościowy model rynku grzewczego i energetycznego, upatrując w tym korzyści dla własnego przemysłu i gospodarki. Warto z tych przykładów czerpać inspirację.
Wsparciem mogą być przy tym przekrojowe raporty i opracowania poświęcone technologii pomp ciepła, jak zaprezentowany podczas kongresu raport Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) „Przyszłość pomp ciepła” z jesieni ub.r., raport „Solar Powers Heat 2023”, wydany przez SolarPower Europe, czy „Unijny akcelerator pomp ciepła”, właśnie opublikowany przez Europejskie Stowarzyszenie Pomp Ciepła (EHPA). To na tym ostatnim opracowaniu w dużej mierze bazuje przekrojowy „Plan działania na rzecz przyspieszenia wprowadzania pomp ciepła w całej UE”, którego przygotowaniem zajmuje się obecnie KE.
Czy to jednak wystarczy, by sprostać wyzwaniom związanym z upowszechnieniem i rozwojem technologii pomp ciepła? W jakim miejscu dziś się znajdujemy? Jakie są bariery rozwoju rynku pomp ciepła i energetyki prosumenckiej? I jak je pokonać, przekuwając wyzwania w sukces firmy, branży i krajowej gospodarki? – To zasadnicze pytania, na które staraliśmy się odpowiedzieć na XI Kongresie PORT PC.
Ważne wydarzenie nie tylko dla polskiej branży pomp ciepła
W tegorocznym kongresie PORT PC wzięło udział wielu znamienitych gości. Podczas inauguracji i pierwszej sesji tematycznej, oprócz gospodarza, Pawła Lachmana, prezesa zarządu PORT PC, uczestników powitali:
· Laura Cozzi, dyrektor w Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA),
· Tomasz Mieczkowski, ekspert z Ministerstwa Klimatu i Środowiska, w imieniu Piotra Dziadzio, podsekretarza stanu w ministerstwie, Głównego Geologa Kraju i Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa,
· Paweł Mirowski, wiceprezes zarządu NFOŚiGW i Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. programu „Czyste Powietrze” i efektywności energetycznej budynków,
· Jan Rosenow, dyrektor Regulatory Assistance Project (RAP), a także zeszłoroczny laureat wyróżnienia PORT PC,
· Marek Miara, wieloletni pracownik Instytutu Fraunhofera ISE.
W kolejnych sesjach można było zapoznać się z prezentacjami:
· Wojciecha Racięckiego, dyrektora działu rozwoju innowacyjnych metod zarządzania programami w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju NCBiR),
· Moniki Morawieckiej, senior advisor w Regulatory Assistance Project (RAP),
· Piotra Narowskiego z Politechniki Warszawskiej, w którego imieniu wystąpił Jerzy Kwiatkowski,
· a także ekspertów PORT PC: Małgorzaty Smuczyńskiej, Jakuba Koczorowskiego, Adolfa Mirowskiego, Roberta Kałużnego, Jarosława Ozimka,
· oraz przedstawicieli mediów branżowych: Waldemara Jońca, red. naczelnego „Rynku Instalacyjnego” i Grzegorza Burka, red. naczelnego „GLOBENERGII”.
Laureatem tegorocznego wyróżnienia PORT PC zostałPiotr Woźny, który m.in. pełnił funkcje podsekretarza stanu w Ministerstwie Cyfryzacji, a następnie podsekretarza stanu w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii oraz wiceprezesa i prezesa NFOŚiGW. Zarząd PORT PC docenił jego wkład w poprawę jakości powietrza w Polsce, a także w rozwój energetyki prosumenckiej.
Szanse i wyzwania rynku pomp ciepła
Wystąpienia inauguracyjne naszych gości wpisywały się w przewodni temat I sesji − nowych szans i wyzwań rynku pomp ciepła. Na początek Laura Cozzi z IEA zaprezentowała raport specjalny tej organizacji „Przyszłość pomp ciepła”, wydany z serii „World Energy Outlook”, podkreślając, że urządzenia te są obecnie istotną częścią nowej światowej gospodarki energetycznej, której epicentrum w zeszłym roku stała się Europa. Oprócz zahamowania zmian klimatycznych, priorytetem jest dziś bezpieczeństwo energetyczne, dlatego tak ważna jest realizacja celów planu REPowerEU. Do 2025 r. pozwoli to zaoszczędzić Unii Europejskiej około 7 mld m3 gazu ziemnego. Laura Cozzi doceniła przy tym niezwykły rozmach rozwoju polskiego rynku pomp ciepła w ub.r. (podwojenie sprzedaży) oraz wsparcie, jakie oferują inwestorom krajowe programy dotacyjne.
Raport IEA powstał na podstawie kompleksowego, globalnego badania, które obejmowało obecny stan wykorzystania pomp ciepła oraz ich przyszłą rolę w systemach energetycznych na świecie. Przedstawia on konkretne dane, jeśli chodzi o potencjał rozwoju tej technologii i wynikające z tego korzyści, ale także wskazuje na utrudnienia w jej upowszechnieniu. Kluczowe bariery, według badań, dotyczą m.in. możliwości pokrycia przez konsumentów kosztów zakupu i instalacji pomp ciepła, a także opłacalności inwestycji, zwłaszcza przy braku odpowiednich taryf energetycznych, zwiększających konkurencyjność eksploatacji pomp ciepła względem paliw kopalnych.
Jak zaznaczyła Laura Cozzi, warto możliwie szybko uporać się z tymi ograniczeniami, bo upowszechnienie pomp ciepła to ogromna szansa dla wzmocnienia przemysłu „czystej” energii w krajach Europy. Dziś w większości jest on zlokalizowany w Chinach, jednak za wyjątkiem… pomp ciepła. Najnowsza analiza uwzględniona w raporcie IEA pokazuje, że przy obecnie planowanych działaniach, do 2030 r. kraje europejskie będą miały bardzo podobny udział w globalnej produkcji pomp ciepła jak Chiny. Aktualnie w Europie IEA monitoruje już inwestycje w tym zakresie na kwotę ponad 4 mld euro. Wiele nowych inwestycji przyciąga również Polska.
Dzięki staraniom Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz PORT PC raport IEA „Przyszłość pomp ciepła” jest już dostępny w wersji polskiej, wzbogaconej o polską przedmowę.
Nawiązując do zaprezentowanego raportu, Tomasz Mieczkowski z Ministerstwa Klimatu i Środowiska mówił m.in. o inicjatywach podjętych przez polski rząd w ramach nowej polityki energetyczno-klimatycznej, w tym o opracowaniu „Wieloletniego Programu Rozwoju Wykorzystania Zasobów Geotermalnych w Polsce”. Prezes Paweł Mirowski zaprezentował natomiast najnowsze informacje o realizacji programów priorytetowych NFOŚiGW oferujących wsparcie inwestycjom w pompy ciepła − „Czyste Powietrze”, „Mój Pąd” 5.0 czy „Moje Ciepło”, zapowiadając jednocześnie możliwą modyfikację tego ostatniego programu. Obecnie są w tej sprawie prowadzone rozmowy z KE.
Z kolei Paweł Lachman, prezes PORT PC, potwierdził, że w Polsce już siedmiu inwestorów z zagranicy i Polski buduje nowoczesne, duże fabryki pomp ciepła, a w najbliższym czasie będzie ich prawdopodobnie 10. W krótkim czasie, bo na przełomie 2025 i 2026 r. można się spodziewać, że wielkość produkcji pomp ciepła w naszym kraju sięgnie 1 mln urządzeń. Jest to też znaczna szansa dla produkcji komponentów.
Wspomniał również o niedawno wystosowanym przez branżę liście otwartym do Premiera Mateusza Morawieckiego, w którym został zawarty apel o jak najszybsze podpisanie przez polski rząd porozumienia sektorowego z producentami urządzeń grzewczych OZE, a także o realizację 10 kluczowych postulatów. Dotyczą one m.in. jasnego określenia stanowiska polskiego rządu w kwestii wsparcia technologii OZE i wycofania urządzeń grzewczych na paliwa kopalne, a także modyfikacji lub zaostrzenia kryteriów w krajowych programach wsparcia NFOŚiGW. Zdaniem branży, spełnienie tych postulatów nie tylko zapewni harmonijny rozwój polskiego rynku tych urządzeń, przynosząc Polsce ogólny rozwój gospodarczy, ale też znacznie ułatwi osiągnięcie celów nakreślonych w planie REPowerEU i powiązanych z nim regulacjach unijnych.
Paweł Lachman przedstawił także kolejną ważną inicjatywę, tym razem dotyczącą wykorzystania na rzecz polskich firm nowych, tymczasowych regulacji UE, obowiązujących już od ponad 3 miesięcy. Zaapelował do przedstawicieli firm produkcyjnych zgromadzonych na kongresie o jak najszybsze połączenie wysiłków w tej sprawie.
Regulacje te umożliwiają udzielanie bezprecedensowej pomocy publicznej (w postaci wysokich ulg podatkowych, ale też bezpośrednich dotacji) firmom inwestującym w poszczególnych krajach UE m.in. w produkcję urządzeń i sprzętu strategicznego, tj. baterii, paneli słonecznych, turbin wiatrowych, pomp ciepła i elektrolizerów, a także produkcję kluczowych komponentów do tych urządzeń. Z tych możliwości korzystają już rządy Niemiec i Francji.
Kolejny prelegent, Marek Miara z Fraunhofer ISE, opisał inspirujące doświadczenia z „rewolucji” na rynku pomp ciepła w Niemczech. Rząd tego kraju, działając w porozumieniu z branżą producentów urządzeń grzewczych, ale też branżą energetyczną i gminami, wprowadza w życie niezwykle ambitne plany w zakresie upowszechnienia tej technologii i zarazem odejścia od sprzedaży kotłów gazowych. Warto przy tym zauważyć, że przez wiele ostatnich lat niemiecki rynek kotłów gazowych był najsilniejszy w Europie. Obecnie w Niemczech planuje się zainstalowanie do 2030 r.aż 6 mln pomp ciepła. Efekty tych działań już są widoczne. Więcej informacji nt. konkretnych rozwiązań można znaleźć w udostępnionym na kongresie opracowaniu „Pompy ciepła. Neutralne dla klimatu zaopatrzenie w ciepło nowych i istniejących budynków”,przygotowanym przez członków organizacji Scientists for Future Germany.
Świetnym dopełnieniem sesji była prezentacja Jana Rosenowa, który w niespełna 10 minut rozprawił się z 20 mitami na temat pomp ciepła, często rozpowszechnianymi w mediach i pokutującymi w świadomości społecznej. Dziś pod względem informacyjnym tworzymy tzw. globalną wioskę, wiele tych mitów powtarza się więc i w Polsce, i w Europie. Prezentacja Jana Rosenowa to dobry przykład, jak można ponad granicami realizować wspólną politykę informacyjną, skutecznie mierząc się z dezinformacją.
Spójna polityka i pokonywanie barier upowszechnienia technologii
Realizacja założeń planu REPowerEU, m.in. w zakresie efektywności energetycznej w budownictwie, upowszechnienia pomp ciepła i energetyki prosumenckiej, wymaga kompleksowych zmian w unijnych regulacjach. Uzgadniane są kolejne nowelizacje i akty prawne, a w konsultacjach bierze udział szerokie grono zainteresowanych stron, w tym organizacje branżowe. Podczas kongresu zostały omówione m.in. zmiany w dyrektywie EPDB dotyczącej efektywności energetycznej budynków, a także wyzwania, jakie stawiają one przed branżą.
Uczestnikom został również udostępniony dokument zawierający kluczowe informacje o nowelizacji rozporządzenia ws. Ekoprojektu dla urządzeń do ogrzewania pomieszczeń, które prawdopodobnie wejdzie w życie od 1 września 2029 r. Warto zaznaczyć, że dokument ten nie wprowadza wyraźnego zakazu stosowania samodzielnych kotłów na paliwa kopalne, zaostrza jednak minimalne wymagania dotyczące sprawności ogrzewaczy pomieszczeń, podnosząc próg efektywności do 115%. W rezultacie najmniej efektywne urządzenia zostaną wycofane ze sprzedaży, co obejmuje samodzielne kotły na paliwa kopalne (np. kondensacyjne kotły gazowe i olejowe), a także bezpośrednie elektryczne urządzenia grzewcze. Nadal będzie można natomiast instalować kotły na gaz ziemny w układach hybrydowych pomp ciepła lub z urządzeniami zasilanymi energią słoneczną. Będzie można też oczywiście użytkować już zainstalowane samodzielne kotły.
Bardzo interesującą prezentację, opartą na raporcie „Zestaw narzędzi do wdrożenia pomp ciepła globalnie i na masową skalę” przygotowanym przez wiodący europejski think-tank RAP, przedstawiła Monika Morawiecka z RAP. Wskazała w niej przede wszystkim, jak powinno się konstruować spójną politykę dla pomp ciepła na poziomie krajowym, a także, co w tej kwestii warto poprawić w Polsce.
Zgodnie z raportem, filarami zrównoważonego rynku pomp ciepła są trzy zasadnicze obszary:
ekonomia i instrumenty rynkowe, w tym ceny emisji CO2 i opodatkowanie środowiskowe, podatki i opłaty energetyczne oraz obowiązki i standardy portfela energetycznego;
wsparcie finansowe, a więc dotacje i rabaty, pożyczki, a także modele biznesowe „ciepło jako usługa”;
przepisy, czyli prawo budowlane, zakazy i normy dotyczące urządzeń, planowanie i podział na strefy.
Czwartym niezbędnym elementem spójnej i skutecznej polityki na rzecz pomp ciepła, stanowiącym podstawę tych filarów, jest odpowiednia koordynacja działań i komunikacja.
Warto zauważyć, że w obszarze ekonomii i instrumentów rynkowych pilną sprawą w niemal wszystkich krajach UE jest odpowiednie opodatkowanie cen nośników energii wykorzystywanych w gospodarstwach domowych, a konkretnie − odciążenie energii elektrycznej kosztem paliw kopalnych. Jak zaznaczyła Monika Morawiecka, obecne proporcje są ewidentnie niekorzystne dla energii elektrycznej, ponieważ wartość podatków i opłat zawartych w jej cenie jest wielokrotnie wyższa niż wartość podatków i opłat np. w cenie gazu. Przykładowo, jak pokazują dane Eurostat z 2021 r. (rys. poniżej), w Polsce proporcja ta wynosiła średnio 9:1 (9 eurocentów w cenie energii do 1 eurocenta w cenie gazu), w Czechach 7:1, we Francji 11:2, a w Niemczech 19:2.
Z kolei w obszarze wsparcia finansowego, ciekawym sposobem na pokonanie barier związanych z kosztami zakupu i instalacji pomp ciepła, oprócz stosowania systemu dotacji lub pożyczek, jest wykorzystanie jednego z modeli biznesowych „ciepło jako usługa”. Właściciel domu nie ponosi wówczas kosztów początkowych. Może otrzymać urządzenie w leasing lub tzw. efektywny leasing czy też zawrzeć umowę z dostawcą energii, gdzie albo moc cieplna, albo ciepło są traktowane jako usługa.
W ocenie RAP, najsłabsze elementy polskiej polityki w zakresie pomp ciepła to obszar koordynacji i komunikacji, np. brak wyraźnego umiejscowienia pomp ciepła w polityce energetycznej, a także obszar ekonomii i instrumentów rynkowych, szczególnie koszty emisji CO2 czy opodatkowanie cen nośników energii.
Dużym wsparciem w przygotowaniu strategii służących szybkiemu wdrażaniu pomp ciepła niewątpliwie jest najnowsze, udostępnione w połowie czerwca b.r., opracowanie EHPA – „Unijny akcelerator pomp ciepła” (dostępne już w języku polskim). W powstanie „Akceleratora” zaangażowane było szerokie grono interesariuszy (organizacje europejskie i międzynarodowe, producenci, banki) oraz decydenci, dzięki czemu udało się nie tylko kompleksowo wytypować możliwe bariery upowszechnienia technologii, ale też zaproponować skuteczne środki umożliwiające ich usuwanie. Temat ten szerzej omówimy w kolejnej informacji prasowej, nawiązując również do „Planu na rzecz przyspieszenia wprowadzania pomp ciepła w całej UE”, nad którym obecnie pracuje Komisja Europejska. Do sierpnia br. będą prowadzone konsultacje publiczne projektu tego planu, a jego przyjęcie przewidziane jest na IV kw. br.
Jak powinny ewoluować krajowe programy wsparcia?
W Polsce obserwujemy dziś znaczne spowolnienie inwestycji w sektorze budowlanym, szczególnie w odniesieniu do nowych budynków. Dodatkowo, z uwagi na utrzymujące się wysokie ceny energii elektrycznej oraz ich niekorzystną relację do cen gazu, inwestorzy planujący montaż czy wymianę urządzenia grzewczego nie są przekonani do wyboru pompy ciepła. Brakuje im też pewnych informacji o kształtowaniu się cen energii w kolejnych latach, co nie pozwala na oszacowanie opłacalności inwestycji. Czynniki te mają istotny wpływ na wyniki sprzedaży pomp ciepła − PORT PC przewiduje w II kw. 2023 r. spadek sprzedaży pomp ciepła typu powietrze-woda oraz mniejszy niż w I kw. 2023 r. wzrost sprzedaży gruntowych pomp ciepła.
Dotychczasowa pozycja Polski jako lidera wzrostu sprzedaży pomp ciepła w Europie jest obecnie mocno zagrożona. Aby poprawić sytuację, potrzebne jest m.in. pilne wprowadzenie specjalnych taryf elektrycznych dla użytkowników pomp ciepła. W kontekście rozwoju rynku warto też podjąć dyskusję o wprowadzeniu zmian w programach wsparcia pomp ciepła w Polsce: „Czyste Powietrze”, „Moje Ciepło” i „Mój Prąd” .
W imieniu branży, Paweł Lachman przedstawił na Kongresie PORT PC kilka rekomendacji zmian kryteriów przyznawania dofinansowania w tych programach − jako tezy do szerszej dyskusji. Dotyczą one:
zaostrzenia wymogów w zakresie głośności pomp ciepła (mocy akustycznej jednostek zewnętrznych), dopuszczalne wartości powinny się znaleźć poniżej tych wynikających z wymogów Ekoprojektu;
przyznania dodatkowego dofinasowania (np. w ujęciu procentowym) za naturalny czynnik chłodniczy w pompie ciepła lub gdy wartość GWP czynnika jest mniejsza niż 150, ewentualnie zgodna z wymogami taksonomii (GWP<750);
zapowiedzi końca dofinasowania do pomp ciepła o niskich klasach energetycznych (A+);
zapowiedzi końca dofinasowania w 2025 r. samodzielnych urządzeń na paliwa kopalne (w programie „Czyste Powietrze”).
Szersze odniesienie do tematu programów wsparcia dla technologii pomp ciepła w budownictwie mieszkaniowym można było znaleźć w prezentacji Małgorzaty Smuczyńskiej z PORT PC, która przedstawiła zestawienie takich programów w krajach UE na podstawie raportu EHPA „Subsidies for residential heat pumps in Europe”. Z kolei Wojciech Racięcki omówił dedykowany przedsiębiorcom nowy program wsparcia badań i rozwoju dla pomp ciepła realizowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
Premiera nowych wartości obliczeniowej temperatury zewnętrznej
Podczas XI Kongresu PORT PC miała również miejsce zapowiadana już wcześniej premiera nowych wartości obliczeniowej temperatury zewnętrznej dla ogrzewania i chłodzenia budynkóworaz nowych map stref klimatycznych Polski dla zimy i lata. To efekt trwających ponad rok prac, które prowadził wybitny specjalista dr inż. Piotr Narowski z Politechniki Warszawskiej w ramach projektu zainicjowanego i sfinansowanego przez trzy podmioty: PORT PC, SPIUG oaz firmę KAN.
W związku z tym, że parametry obliczeniowe do projektowania ogrzewania i klimatyzacji budynków nie odpowiadają obecnemu klimatowi Polski, a wykorzystywane dotychczas dane często pochodzą sprzed około pół wieku, zdecydowano się na opracowanie nowych stref klimatycznych Polski wraz z nowymi wartościami parametrów obliczeniowych, w tym temperatury obliczeniowej. Podstawą zmian były dane meteorologiczne zmierzone w latach 1991-2020, a więc obejmujące okres aż 30 lat. Nowe wartości parametrów zostały obliczone na podstawie sześciu części normy PN-EN ISO 15927 „Cieplno-wilgotnościowe właściwości użytkowe budynków — Obliczanie i prezentacja danych klimatycznych”. Warto podkreślić, że badania wykazały istotny wzrost wartości temperatury obliczeniowej dla zimy aż dla 56analizowanych stacji meteorologicznych z obszaru Polski. Zmiany tych wartości spowodują spadek mocy obliczeniowej urządzeń i systemów ogrzewania średnio o około 13%.
Oczywistym wnioskiem z prac jest konieczność aktualizacji warunków technicznych i załącznika krajowego do normy PN-EN 12831 lub opracowanie nowych norm w celu wprowadzenia nowych parametrów obliczeniowych do metod obliczania zapotrzebowania na moc dla systemów ogrzewania, chłodzenia wentylacji i klimatyzacji budynków.
W kontekście aktualizacji wartości obliczeniowej temperatury zewnętrznej dla zimy, w kolejnej prezentacji, Paweł Lachman zapowiedział korektę „Wytycznych projektowania, wykonania i odbioru instalacji z pompami ciepła”, cz. 7, wydanych przez PORT PC. Chodzi m.in. o zredukowanie zakładanego udziału grzałki elektrycznej w ogrzewaniu pompą ciepła − do poziomu niższego niż 1%, nawet do 0,5%.
Temat aktualizacji wartości obliczeniowej temperatury zewnętrznej oraz wpływu tych zmian na dobór pomp ciepła szerzej omówimy w kolejnej informacji prasowej.
Energetyka prosumencka – co realnie można zyskać?
Dziś dla wielu inwestorów bardzo ważnym kryterium przy wyborze sposobu zaopatrzenia budynku w energię jest nie tylko możliwość zminimalizowania kosztów eksploatacji, ale też uzyskanie możliwie dużej niezależności energetycznej. To skłania ich do sięgania po nowoczesne technologie i kompleksowe rozwiązania – pompy ciepła, fotowoltaikę i magazyny energii − traktowane jako inwestycja na przyszłość, a także rozsądny wkład w tworzenie systemuenergetycznego przyszłości, który będzie zdecentralizowany i dwukierunkowy. Jakie wymierne efekty można wówczas osiągnąć? Odpowiedzi na to pytanie dostarczyły prezentacje poprowadzone przez Pawła Lachmana, Adolfa Mirowskiego i Waldemara Jońca w ramach sesji „Budynki jednorodzinne z pompami ciepła i fotowoltaiką w Polsce”.
Dobrą podstawą do głębszej analizy był niewątpliwie raport „Solar Powers Heat 2023” (dostępny już w j. polskim), wydany przez SolarPower Europe. Zawiera on wyniki kompleksowego badania korzyści z inwestycji w fotowoltaikę (jako uzupełnienie kotła gazowego) albo wymiany kotła na pompę ciepła lub układ łączący pompę ciepła i fotowoltaikę − w porównaniu z ogrzewaniem realizowanym przez sam kocioł gazowy. Jako magazyn energii zastosowany jest bufor ciepła. Badanie objęło trzy europejskie kraje, Niemcy, Hiszpanię i Włochy, o zróżnicowanych uwarunkowaniach, jednak wszystkie mocno uzależnione od ogrzewania gazowego w budynkach. W raporcie oceniono m.in., na ile rozwiązania te pomagają w obniżaniu kosztów zaopatrzenia budynków w ciepło i energię oraz jaki jest czas zwrotu inwestycji zależnie od scenariusza cenowego, a także, jakie jest dopasowanie profili obciążeń fotowoltaiki i pomp ciepła.
Wnioski wskazują jednoznacznie na opłacalność takich inwestycji, szczególnie przy połączeniu fotowoltaiki, pompy ciepła i magazynu energii (w postaci bufora ciepła), co umożliwia niemal pełną zgodność profili obciążeń, ale jednocześnie − na potrzebę silnego wsparcia politycznego, aby inwestycje te stały się atrakcyjne dla większej liczby gospodarstw domowych.
Istotnych argumentów za energetyką prosumencką realizowaną w postaci kompleksowych układów dostarczają także wyniki własnych analiz PORT PC w zakresie poziomu samowystarczalności energetycznej (autarkii) domu jednorodzinnego w Polsce, które przedstawiono w kolejnej prezentacji. Obliczenia wykonano dla przykładowego domu o powierzchni 150 m2, zamieszkiwanego przez 4 osoby, który jest wyposażony w pompę ciepła, instalację fotowoltaiczną i ew. dodatkowo – magazyn energii elektrycznej. Uwzględniono przy tym różny standard energetyczny budynku (EU = 60, 30 lub 15 kWh/(m2·rok)), a także różną moc instalacji fotowoltaicznej (5; 7,5 oraz 10 kWp) oraz pojemność akumulatora (5, 10, 15, 20 kWh).
Najwyższy poziom samowystarczalności energetycznej − aż 72%, uzyskał budynek o najlepszym z analizowanych standardzie energetycznym, w którym moc instalacji PV sięga 10 kWp, pojemność akumulatora wynosi 20 kWh i dodatkowo wykorzystywany jest inteligentny system sterowania i monitorowania energii. To ponad dwukrotnie lepszy wynik niż dla budynku „tylko” z pompą ciepła i fotowoltaiką, bez akumulatora, gdzie poziom autarkii kształtował się w zakresie 26-35%, zależnie od standardu energetycznego domu oraz mocy instalacji fotowoltaicznej.
Kolejnym przykładem opłacalności inwestycji był przypadek omówiony przez Waldemara Jońca z „Rynku Instalacyjnego”. Istniejący dom jednorodzinny o powierzchni 156 m2, wybudowany w Niemczech w 2017 r. w standardzie pasywnym, wyposażony w pompę ciepła, fotowoltaikę, magazyn energii elektrycznej i system zarządzania energią. Dom jest prawie samowystarczalny energetycznie, a łączny bilans kosztów energii za 5 lat jego użytkowania wyniósł plus 737 euro. W tym przypadku roczny poziom samowystarczalności energetycznej budynku wynosił od 75% do 77%
Na zakończenie kongresu odbyła się debata podsumowująca wydarzenie, którą poprowadził Grzegorz Burek z GLOBENERGII. Uczestniczyli w niej: Paweł Lachman – PORT PC; Mikołaj Budzanowski – Boryszew S.A., Boryszew Energy; Robert Galara – „Galmet Sp. z o.o.” Sp.K.; Marek Miara – Fraunhofer ISE; Piotr Woźny – ZE PAK SA, laureat tegorocznego wyróżnienia; Małgorzata Smuczyńska – PORT PC oraz Monika Morawiecka (zdalnie) – RAP.
To oczywiście nie wszystkie tematy omawiane podczas kongresu, do wielu z nich będziemy jednak wracać w kolejnych informacjach prasowych poświęconych wybranym zagadnieniom.