COW: Podstawy opracowania pakietu „Fit for 55”
W numerze specjalnym COW zestawiliśmy najważniejsze raporty z 2021 roku pokazujące jak zmieni się znaczenie sektora budynków w związku z wyzwaniami klimatycznymi i środowiskowymi, a także jakie zmiany prawne dla tego sektora są aktualnie negocjowane w Unii Europejskiej w ramach pakietu „Fit for 55”.
Kryteriami wyboru raportów do zestawienia były – niezależność i wiarygodność instytucji, które wykonały analizy oraz ich wpływ na proces legislacyjny w Unii Europejskiej, który przełoży się na uwarunkowania krajowe.
W zestawieniu prezentujemy skróty raportów Międzynarodowej Agencji Energii (International Energy Agency, w skr. IEA) „Net-Zero do 2050. Mapa drogowa dla globalnego sektora energetycznego” oraz Wspólnotowego Centrum Badawczego (Joint Research Centre, w skr. JRC) przy Komisji Europejskiej „Wyzwania UE w redukcji użycia paliw kopalnych w budynkach”.
Co ważne – wnioski i rekomendacje z obu raportów mają odzwierciedlenie w przyjętych przez Komisję Europejską w 2021 roku propozycjach legislacyjnych w ramach pakietu „Fit for 55”, w tym rewizji dyrektyw ‒ o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD), efektywności energetycznej (EED) oraz odnawialnych źródłach energii (REDII). Pakiet zawiera szereg zmian, których wspólnym mianownikiem jest ustawienie sektora budynków, zarówno nowo budowanych jak i modernizowanych, w centrum działań proklimatycznych w Unii. Wynika to przede wszystkim z potencjału zmian, który dotyczy budynków jako jednego z najbardziej energochłonnych sektorów. Budynki odpowiadając łącznie za 40% zużycia energii w całej Unii emitują 36% gazów cieplarnianych.
Zaproponowane przez KE podejście (rys.) sprowadza się do wdrożenia szybszej ścieżki dekarbonizacji budynków, przy jednoczesnym zwiększaniu efektywności energetycznej oraz udziału odnawialnych źródeł w produkcji ciepła i energii elektrycznej, które są zużywane w budynkach. „Fit for 55” będzie w praktyce mobilizować i obligować do działań wdrażających zmiany w budynkach w sposób spójny – zamieniając wykorzystanie kopalnych źródeł energii na odnawialne, przy jednoczesnym wdrażaniu standardów efektywności energetycznej. Takie podejście ma zapewnić największą efektywność inwestycji. Zmiany dotkną m.in. budynków w najgorszym standardzie – gdyż tutaj potencjał korzyści jest największy, budynków użyteczności publicznej wszystkich szczebli, w tym szkół, szpitali itp. – gdzie zmiany mają być wprowadzane najszybciej, a także nowych budynków, które jak najszybciej mają być zdekarbonizowane. Jasno widoczny w regulacjach jest główny trend rozwoju sektorów energii, tj. ich elektryfikacji w oparciu o czystą energię ze źródeł odnawialnych, która w pierwszej kolejności obejmować będzie sektor ciepła i chłodu oraz transport drogowy. Jest to zbieżne z projekcjami rozwoju technologii i zmian na rynku analizowanymi w w/w raportach IEA oraz JRC.
Poniżej przedstawiono wybrane propozycje KE przyjęte w pakiecie „Fit for 55”:
I. Dekarbonizacja
a) ETS2 dla budynków i transportu samochodowego: od 2026 objęcie sektora budynków i transportu drogowego obowiązkiem zakupu uprawnień do emisji CO2;
b) Prąd i ciepło z węgla i gazu bez obniżek podatkowych: zniesienie zwolnień i obniżek stosowanych w opodatkowaniu produktów energetycznych i energii elektrycznej z paliw kopalnych,
c) Zmiana definicji efektywnych systemów ciepłowniczych: wzrost udziału OZE, przejście do bezemisyjnych dostaw ciepła; nowe kryteria na okres 2025-2050 (np. od 2025 – co najmniej 50% OZE, 50% ciepła odpadowego, 75% ciepła z kogeneracji); nowe lokalne systemy ciepłownicze nie mogą zwiększać wykorzystania paliw kopalnych,
d) Efektywność energetyczna bez gazu ziemnego: od 2024 niewliczanie oszczędności wynikających ze stosowania paliw kopalnych, np. w transporcie lub ciepłownictwie (w tym kotłów gazowych) do realizacji celu efektywności energetycznej,
e) Nowe budynki – bezemisyjne: bezemisyjne wszystkie nowe budynki od 2030, a nowe budynki publiczne od 2027 (zużywanie niewielkiej ilości energii, zasilanie OZE, brak emisji gazów cieplarnianych z paliw kopalnych na miejscu),
f) Krajowe plany renowacji budynków: zostaną włączone do KPEiK, będą musiały pokazywać jak paliwa kopalne będą wycofywane z sektora ciepła i chłodu do 2040 i jak budynki będą przekształcone do 2050 w bezemisyjne, państwa mają ułatwić dostęp do finansowania oraz wsparcia technicznego, promowania doradztwa, np. punktów kompleksowej obsługi, przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu,
g) Wycofanie wsparcia finansowego dla paliw kopalnych w budynkach: od 2027 brak możliwości stosowania zachęt finansowych dla kotłów na paliwa kopalne; potwierdzona prawna możliwość stosowania przez państwa zakazu stosowania paliw kopalnych w budynkach.
II. Efektywność energetyczna
a) Wyższe cele do 2030: z 32,5% do 39% energii pierwotnej i 36% końcowej,
b) Większy roczny obowiązek oszczędności energii: z 0,8% do 1,5%, c) Zaangażowanie instytucji publicznych: cel zmniejszenia zużycia energii końcowej o 1,7% w instytucjach publicznych rocznie w każdym państwie; obowiązek renowacji minimum 3% budynków publicznych rocznie rozszerzony na wszystkie organy publiczne, w tym budynków opieki zdrowotnej, edukacji i mieszkalnictwa publicznego ‒ które są własnością organów publicznych; najwyższe klasy efektywności energetycznej wśród kryteriów wszystkich zamówień publicznych (zakup towarów, usług, w tym zakup i wynajem budynków),
d) Kompleksowa ocena sektorów ogrzewania i chłodzenia: taka ocena stanie się częścią KPEiK, władze samorządów ponad 50 tys. mieszkańców będą zachęcane do przygotowania lokalnych planów w zakresie dekarbonizacji ogrzewania i chłodzenia,
e) Świadectwa charakterystyki energetycznej: obowiązek posiadania przez wszystkie budynki publiczne,
f) Kompetencje zawodowe: wśród zadań dla państw członkowskich wzmocnienie systemów certyfikacji i kwalifikacji, programów szkoleniowych m.in. dla dostawców usług energetycznych, dostawców audytów energetycznych, zarządców energii, niezależnych ekspertów i instalatorów elementów budynków.
III. OZE
a) Wyższe cele do 2030: ogólny: z 32% do 40% dla UE; w sektorze budynków: 49% OZE dla UE; w ciepłownictwie systemowym: z 1 do 2,1 p.p. rocznie (z ciepłem/chłodem odpadowym),
b) Wzmocnienie wspólnot energii odnawialnej i lokalnego magazynowania,
c) Wzmacnianie kwalifikacji OZE: wskazanie wymogów certyfikacji instalatorów systemów grzewczych OZE, wspieranie szkoleń,
d) Ograniczenia zużycia biomasy leśnej: od 2027 zakaz wsparcia produkcji energii elektrycznej z biomasy leśnej, kaskadowe wykorzystanie.
IV. Finansowanie modernizacji
a) EU ETS: wszystkie dochody z aukcji obowiązkowo na działania proklimatyczne; dochody z ETS2 na działania proklimatyczne w sektorze budynków i w transporcie; zwiększony Fundusz Modernizacyjny – ogrzewanie/chłodzenie z OZE wśród preferowanych inwestycji, alokacja dla Polski zwiększona o około 50%,
b) Społeczny Fundusz Klimatyczny: wsparcie efektywności energetycznej, czyste systemy ciepła i chłodu oraz czysty transport, alokacja dla Polski – 12,7 mld euro na lata 2025-2032; współfinansowanie państw – co najmniej 50%, beneficjenci: gospodarstwa domowe, mikroprzedsiębiorcy, użytkownicy transportu drogowego.
Zapraszamy Państwa do lektury raportów przedstawionych w niniejszym numerze.
Artykuł został opublikowany w specjalnym numerze Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Wydanie poświęcone jest POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.
Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronach: 13-14.
