COW: Europejski Zielony Ład a projekt dyrektywy EPBD
Europejski Zielony Ład a projekt dyrektywy EPBD. Komisja proponuje pobudzenie renowacji i obniżenie emisyjności budynków.
W połowie grudnia 2021 Komisja Europejska przyjęła projekt zmiany dyrektywy dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) w celu jej dostosowania do Europejskiego Zielonego Ładu i obniżenie emisyjności budynków w UE do 2050 r. Ułatwi on renowację domów, szkół, szpitali, biur i innych budynków w całej Europie w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i rachunków za energię, poprawiając jakość życia milionów Europejczyków poprzez upowszechnienie czystych technologii przyjaznych zdrowiu obywateli i środowisku naturalnemu.
Przedstawiona zmiana dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków stanowi przełożenie strategii Komisji dotyczącej fali renowacji na konkretne działania legislacyjne.
Jak twierdzi wiceprzewodniczący KE ds. Europejskiego Zielonego Ładu, Frans Timmermans: „Wspieranie renowacji domów mieszkalnych i innych budynków sprzyja ożywieniu gospodarczemu i stwarza nowe możliwości zatrudnienia. Ponadto renowacja energetyczna obniża rachunki za energię, dlatego koszty takiej inwestycji zwracają się. Celem dzisiejszego wniosku w sprawie charakterystyki energetycznej budynków jest przyspieszenie renowacji energetycznej budynków w całej UE poprzez usunięcie przeszkód utrudniających działania w tym sektorze i zapewnienie wsparcia finansowego na rzecz niezbędnych początkowych inwestycji. We wniosku skupiono się na najbardziej energochłonnych budynkach, priorytetowo traktując najbardziej opłacalne renowacje i pomoc w zwalczaniu ubóstwa energetycznego.”.
Jak twierdzą przedstawiciele KE, budynki są największym pojedynczym konsumentem energii w Europy, zużywając 40 proc. energii i wytwarzając 36 proc. emisji gazów cieplarnianych w UE. Dzieje się tak ponieważ większość budynków w UE nie jest efektywna energetycznie i nadal w większości są one zasilane paliwami kopalnymi.
Ponad 85% dzisiejszych budynków będzie nadal stało w 2050 r., kiedy to Europa musi stać się neutralna dla klimatu. Poprawa jakości naszych domów jest również skuteczną odpowiedzią na wysokie ceny energii ‒ budynki o najgorszych parametrach w UE zużywają wielokrotnie więcej energii niż budynki nowe lub prawidłowo wyremontowane. A to właśnie osoby najsłabsze często mieszkają w najmniej efektywnych domach i dlatego mają trudności z opłaceniem rachunków. Renowacja zmniejsza zarówno ślad węglowy budynków i koszty energii ponoszone przez gospodarstwa domowe, a także pobudza działalność gospodarczą i tworzenie miejsc pracy.
Komisja proponuje, aby od 2030 r. wszystkie nowe budynki były zeroemisyjne. Aby wykorzystać potencjał szybszych działań w sektorze publicznym, już od 2027 r. wszystkie nowe budynki publiczne muszą być zeroemisyjne. Oznacza to, że budynki muszą zużywać niewiele energii, być w jak największym stopniu zasilane energią ze źródeł odnawialnych, nie mogą powodować na miejscu żadnych emisji dwutlenku węgla z paliw kopalnych oraz muszą wskazywać w świadectwie charakterystyki energetycznej swój potencjał powodowania globalnego ocieplenia w oparciu o emisje w całym cyklu życia.
Jeśli chodzi o renowacje, proponuje się nowe minimalne normy charakterystyki energetycznej na poziomie UE, zobowiązujące 15% budynków w każdym państwie członkowskim, które mają najgorsze parametry, do z klasy G świadectwa charakterystyki energetycznej do co najmniej klasy F do 2027 r. w przypadku budynków niemieszkalnych i do 2030 r. w przypadku budynków mieszkalnych. To początkowe skupienie się na budynkach o najniższej efektywności budynkach spełnia podwójny cel, jakim jest maksymalizacja potencjału dekarbonizacji oraz łagodzenia ubóstwa energetycznego.
Świadectwa charakterystyki energetycznej dostarczają publicznie dostępnych informacji na temat zużycia energii i są ważnymi wskazówkami przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, zakupowych i dotyczących wynajmu. Dzięki przedstawionym dziś wnioskom świadectwa staną się bardziej przejrzyste i będą zawierać więcej informacji.
Obowiązek posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej rozszerzono na budynki poddawane ważniejszej renowacji, budynków, w przypadku których odnawiana jest umowa najmu oraz wszystkich budynków publicznych. Budynki lub zespoły budynków, które są oferowane na sprzedaż lub wynajem, muszą również posiadać świadectwo, a klasa charakterystyki energetycznej będzie musiała być podana w świadectwie. Klasa charakterystyki energetycznej będzie musiała być podawana we wszystkich ogłoszeniach sprzedaży. Do 2025 r. wszystkie świadectwa muszą być oparte na zharmonizowanej skali od A do G. Krajowe Plany Renowacji Budynków będą w pełni zintegrowane z Krajowymi Planami Energetycznymi i Klimatycznymi. Zapewni to porównywalność i możliwość śledzenia postępów, a także stworzy bezpośrednie powiązanie z mobilizacją środków finansowych i uruchomieniem niezbędnych reform i inwestycji. Plany te będą musiały zawierać plany wycofania paliw kopalnych z ogrzewania i chłodzenia najpóźniej do 2040 r. najpóźniej do 2040 r., wraz z planem przekształcenia krajowych zasobów budowlanych w budynki o zerowej emisji CO2 do 2050 roku. Łatwiejszy dostęp do informacji i niższe koszty dla konsumentów przyczyniają się do pobudzenia renowacji. Propozycja wprowadza „paszport renowacyjny” dla budynków, który stanowi dla właścicieli na-rzędzie ułatwiające planowanie i stopniową renowację w kierunku zerowej emisji. We wniosku zdefiniowano „normy dotyczące portfela kredytów hipotecznych” jako mechanizm mający na celu zachęcenie kredytodawców do poprawy charakterystyki energetycznej ich portfela budynków oraz zachęcenie potencjalnych klientów do zwiększenia efektywności energetycznej swoich nieruchomości. Komisja zachęca również państwa członkowskie do uwzględnienia kwestii związanych z renowacją w zasadach finansowania publicznego i prywatnego oraz do ustanowienia odpowiednich instrumentów, w szczególności dla gospodarstw domowych o niskich dochodach. Od 2027 r. nie należy stosować żadnych zachęt finansowych do instalowania kotłów na paliwa kopalne, a państwa członkowskie mają prawną możliwość wprowadzenia zakazu stosowania paliw kopalnych w budynkach.
Nowe przepisy zachęcają do stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) i inteligentnych technologii w celu zapewnienia wydajnego funkcjonowania budynków i zawierają wezwanie do utworzenia cyfrowych baz danych budynków. Jeśli chodzi o mobilność, we wniosku wspiera się rozwój infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych w budynkach mieszkalnych i komercyjnych oraz udostępnia się więcej wydzielonych miejsc parkingowych dla rowerów.
Kontekst
Przegląd dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków jest częścią wniosków Komisji „Fit for 55”, których celem jest realizacja europejskiego zielonego ładu i europejskiego prawa klimatycznego. Uzupełnia ona inne elementy pakietu przyjętego w lipcu 2021 r., określając wizję osiągnięcia do 2050 r. zeroemisyjnego charakteru budynków. Jest to kluczowy instrument ustawodawczy służący osiągnięciu celów dekarbonizacji na lata 2030 i 2050: budynki odpowiadają za 40 proc. energii zużywanej w UE i 36 proc. emisji gazów cieplarnianych związanych z energią; ogrzewanie, chłodzenie i ciepła woda użytkowa odpowiadają za 80 proc. energii zużywanej przez gospodarstwa domowe.
Komisja jest zdeterminowana, aby zmniejszyć ubóstwo energetyczne. Ponad 30 milionów budynków w UE zużywa nadmierną ilość energii (co najmniej 2,5 razy więcej niż przeciętne budynki), co powoduje wzrost rachunków za energię dla gospodarstw domowych. Korzyści płynące z niższych rachunków za energię są jeszcze bardziej istotne w obecnej sytuacji wysokich cen energii. Osoby mieszkające w budynkach o najgorszej charakterystyce energetycznej oraz osoby zagrożone ubóstwem energetycznym skorzystałyby z odnowionych i lepszych budynków, a także z niższych kosztów energii, i byłyby zabezpieczone przed dalszym wzrostem cen rynkowych i ich niestabilnością.
Dzięki zwiększeniu wskaźnika renowacji środki przewidziane w zmienionej dyrektywie przyczynią się do tworzenia lokalnych miejsc pracy, wspierając rozpowszechnianie innowacji i MŚP. Zwiększonej intensywności renowacji muszą towarzyszyć odpowiednie możliwości i wykwalifikowana siła robocza.
Komisja Europejska szacuje, że na tę falę renowacji dostępnych będzie co najmniej 200 mld euro (w tym 61 mld euro z funduszu odbudowy i 144 mld euro z SCF), które powinny być w szczególności przeznaczone dla gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji. Państwa członkowskie nie są jednak zobowiązane do przeznaczenia tej kwoty na modernizację swoich zasobów budowlanych.
Wraz z projektem dyrektywy EPBD Komisja opublikowała dokument roboczy służb Komisji, w którym nakreślono możliwe scenariusze ścieżki transformacji w kierunku bardziej odpornego, ekologicznego i cyfrowego ekosystemu budowlanego. Za pomocą tego dokumentu Komisja zaprosiła państwa członkowskie, zainteresowane strony z branży i wszystkie inne właściwe podmioty do aktywnego udziału we współtworzeniu wizji przyszłości ekosystemu budowlanego. Dodatkowe informacje, opinie, a także pomysły na konkretne działania, zobowiązania i inwestycje można przekazywać za pośrednictwem ankiety UE, która jest otwarta do dnia 28 lutego 2022 r.
Projekt przekształconej Dyrektywy EBPD z 2021 w skrócie.
• Minimalne normy charakterystyki energetycznej
Do 2027 r. wszystkie budynki niemieszkalne i publiczne, a do 2030 r. wszystkie budynki mieszkalne, będą musiały mieć co najmniej klasę energetyczną F. Do 2033 r. wszystkie budynki będą musiały zostać poddane renowacji do co najmniej klasy energetycznej E (2030 r. w przypadku budynków niemieszkalnych). Państwa członkowskie będą musiały wspierać przestrzeganie przepisów, w tym poprzez zapewnienie odpowiednich środków finansowych, w szczególności dla gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji.
• Budynki neutralne dla klimatu do 2050 r.
Po 2033 r. do państw członkowskich należy decyzja w sprawie harmonogramu renowacji pozostałych 140 mln budynków. Do 2050 r. wszystkie budynki będą musiały być zeroemisyjne (z oznaczeniem A), a więc ogrzewane i chłodzone za pomocą odnawialnych źródeł energii. W swoich planach działania państwa członkowskie będą musiały ustanowić średniookresowe plany działania na lata 2040 i 2050 w celu przekształcenia zasobów budowlanych w budynki o zerowej emisji.
• Nowe budynki
Od 2027 r. wszystkie nowe budynki publiczne, a do 2030 r. wszystkie inne nowe budynki będą musiały być zeroemisyjne (wykorzystujące energię ze źródeł odnawialnych na miejscu, ze wspólnoty energii odnawialnej lub z ogrzewania i chłodzenia lokalnego), a ponadto charakteryzować się bardzo wysoką charakterystyką energetyczną (maksymalne progi dotyczące całkowitego rocznego zużycia energii pierwotnej na strefę klimatyczną określono w załączniku i w przypadku Polski wartość maks. jednostkowego wskaźnika EP (energii pierwotnej) w budynkach mieszkalnych ma być ≤ 65 kWh/(m2rok)).
• Koniec z dotacjami na paliwa kopalne
Od 2027 r. państwa członkowskie nie będą już udzielać żadnych zachęt finansowych do instalacji kotłów zasilanych paliwami kopalnymi, z wyjątkiem kotłów wybranych do inwestycji przed 2027 r. w ramach finansowania rozwoju regionalnego i spójności.
• Możliwość wprowadzenia krajowych zakazów ogrze-wania opartego na paliwach kopalnych
Ponieważ w niektórych krajach istniała niepewność, czy mogą one zakazać stosowania paliw kopalnych w budynkach, w rewizji dyrektywy EPBD wyjaśniono, że jest to możliwe. Państwa członkowskie mogą ustanowić wymogi dotyczące emisji gazów cieplarnianych lub rodzaju paliwa stosowanego przez wytwórców ciepła.
Finansowanie
Państwa członkowskie muszą zapewnić odpowiednie finansowanie w celu usunięcia barier rynkowych i pobudzenia niezbędnych inwestycji w renowacje energetyczne, wykorzystując RRF, dochody z ETS2, SCF i fundusze spójności. Państwa członkowskie promują wdrażanie finansowania i narzędzi finansowych, takich jak normy dotyczące portfela kredytów hipotecznych, zapewniają ustanowienie instrumentów pomocy technicznej (takich jak punkty kompleksowej obsługi) oraz promują kształcenie i szkolenia, aby zapewnić wystarczającą liczbę pracowników o odpowiednim poziomie umiejętności. Zachęty finansowe powinny być w pierwszej kolejności skierowane do klientów wrażliwych i osób dotkniętych ubóstwem energetycznym.
Świadectwo charakterystyki energetycznej
Aby zapewnić większą spójność między klasami energetycznymi budynków w różnych krajach, do końca 2025 r.:
(i) tylko budynki o zerowej emisji będą miały etykietę energetyczną A;
(ii) klasa energetyczna G będzie odpowiadać 15% budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej w danym kraju oraz
(iii) pozostałe klasy (B do F) będą musiały mieć równomierny rozkład szerokości pasma. Świadectwa muszą być wydawane po przeprowadzeniu wizji lokalnej, a ich ważność (z wyjątkiem klas energetycznych od A do C) będzie wynosić 5 lat zamiast obecnych 10 lat. Świadectwo charakterystyki energetycznej musi być wydawane, gdy budynek jest budowany, poddawany ważniejszej renowacji, sprzedawany lub wynajmowany, gdy umowa najmu jest odnawiana lub w przypadku budynków publicznych. Kraje stworzą krajowe bazy danych dotyczące charakterystyki energetycznej budynków.
Krajowe plany renowacji budynków
Do czerwca 2024 r., a następnie co 5 lat, każde państwo członkowskie musi opracować projekt krajowego planu re-nowacji budynków (zastępujący obecną długoterminową strategię renowacji), którego celem jest przekształcenie ist-niejących budynków w budynki o zerowej emisji do 2050 r. Plan ten musi zawierać plan działania z celami i wskaźnikami postępu, mając na uwadze cel neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz pełne wycofanie paliw kopalnych z ogrzewania i chłodzenia najpóźniej do 2040 r., a także określać planowaną politykę i potrzeby inwestycyjne. Komisja oceni plany działa-nia i może wydać zalecenia dla poszczególnych krajów, przy czym ostateczne plany należy przedłożyć do czerwca 2025 r.
Paszport na rzecz renowacji budynków
Do końca 2024 r. państwa członkowskie wprowadzają system paszportów renowacji budynków, które mają być wydawane przez wykwalifikowanego eksperta po przeprowadzeniu kontroli na miejscu. Paszport zawiera plan renowacji wskazujący etapy renowacji, które są niezbędne do przekształcenia budynku w budynek o zerowej emisji najpóźniej do 2050 r., a także oczekiwane korzyści i informacje na temat wsparcia finansowego i technicznego.
Dwutlenek węgla w całym cyklu życia budynku
Od 2027 r. w przypadku dużych nowych budynków, a od 2030 r. w przypadku wszystkich nowych budynków, konieczne będzie obliczanie potencjału nowych budynków w zakresie globalnego ocieplenia w całym cyklu życia i ujawnianie go za pośrednictwem świadectwa charakterystyki energetycznej.
Infrastruktura na rzecz mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju
Państwa członkowskie muszą zapewnić minimalną liczbę punktów ładowania lub wstępnego okablowania dla pojazdów elektrycznych oraz miejsc parkingowych dla rowerów w nowych budynkach lub budynkach poddawanych gruntownej renowacji.
Rozwiązanie problemu ubóstwa energetycznego/skutki społeczne
Projekt zawiera pewne obiecujące przepisy w zakresie łagodzenia ubóstwa energetycznego. Państwa członkowskie są zobowiązane do zapewnienia zabezpieczeń społecznych przy wprowadzaniu MEPS, które muszą obejmować: wsparcie finansowe i techniczne, w szczególności skierowane do gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, osób dotkniętych ubóstwem energetycznym lub mieszkających w budynkach socjalnych, usunięcie barier pozaekonomicznych, takich jak zachęty o charakterze rozszczepialnym, oraz monitorowanie skutków społecznych wynikających z MEPS. To ukierunkowane wsparcie finansowe nie ogranicza się do wdrożenia MEPS, ale ma szerokie zastosowanie do inwestycji w renowację i ochronę najemców przed nie-proporcjonalnym wzrostem czynszu po renowacji. Ponadto państwa członkowskie są zobowiązane do uwzględnienia w swoich krajowych planach renowacji budynków monitorowania i zmniejszenia liczby osób dotkniętych ubóstwem energetycznym, żyjących w nieodpowiednich warunkach mieszkaniowych lub o nieodpowiednim komforcie cieplnym, a także sposobu, w jaki rozwiązują problem ubóstwa energetycznego, wzmacniają pozycję i chronią gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji oraz zapewniają przystępność cenową mieszkań w swojej polityce krajowej.
Przegląd dyrektywy EPBD
Komisja dokona przeglądu dyrektywy EPBD do końca 2027 r. i oceni, czy osiągnięto wystarczające postępy w kierunku osiągnięcia do 2050 r. zeroemisyjnych zasobów budowlanych, czy też należy wprowadzić dalsze wiążące środki na poziomie UE, w szczególności MEPS w odniesieniu do całych zasobów budowlanych.
Zapraszamy do zapoznania się z pełnym tekstem propozycji rewizji Dyrektywy oraz z pytaniami i odpowiedziami przedstawionymi na stronie:
Dyrektywa: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52021PC0802&
Pytania i odpowiedzi: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/QANDA_21_6686
Artykuł został opublikowany w specjalnym numerze Ciepłownictwo Ogrzewnictwo Wentylacja z lutego 2022. Wydanie poświęcone jest POBE oraz trzem kluczowym dokumentom, które są związane z kwestią termomodernizacji i dekarbonizacji budynków.
Zapraszamy do lektury. Kliknij i pobierz numer w PDF TUTAJ. Artykuł na stronach: 26-28.
